Dünya Sıhhat Örgütü’nün (DSÖ) maymun çiçeği hastalığı için teknik önderi olan Rosamund Lewis, kurumun şu anda dünya çapında virüsün endemik olmadığı ülkelerde 550’den fazla maymun çiçeği olayı doğruladığını açıkladı.
“DAHA EVVEL GÖRÜLMEDİ”
Lewis, “Bugün DSÖ’nün altı bölgesinin dördünde 30 ülkede 550’den fazla onaylanmış olayımız var. Salgının birebir anda birden fazla yerde gerçekleştiği göz önüne alındığında, şu anda gördüğümüz şey nitekim hayli farklı. Göreli olarak kısa bir müddet içinde ortaya çıkan olayları görüyoruz. Birkaç gün içinde, birkaç hafta içinde 500’den fazla hadiseye sahip olduk. Bu türlü durum daha evvel görülmedi” diye konuştu.
İKİ GÜNDE İKİ KAT ARTIŞ YAŞANDI
Hafta sonu yapılan bir güncellemede DSÖ, virüsün endemik olmadığı 23 ülkede 257 onaylanmış maymun çiçeği hadisesi ve yaklaşık 120 kuşkulu hadise hakkında rapor aldığını açıklamıştı.
Öbür taraftan Lewis, DSÖ’nün salgının kaynağını bilmediğini belirterek, ülkeleri hadiselerin daha büyük bir salgına dönüşmesini önlemek için çalışmaya çağırdı.
Lewis, “Maymun çiçeği olaylarının ve kümelerinin, DSÖ’nün çok farklı coğrafik bölgelerinde ve endemik olmayan ülkelerle bilinen epidemiyolojik ilişkileri olmadan birinci kere birebir anda rapor edildiği göz önüne alındığında maymun çiçeği virüsüne ait tedbirler artırılmalıdır. Bu virüs kendini bir insan patojeni olarak belirleme fırsatını kullanırsa ve küçük çocuklar ve bağışıklığı baskılanmış şahıslar üzere önemli hastalık riski yüksek kümelere yayılırsa, halk sıhhati riski yüksek olabilir” diye konuştu.
DSÖ, sıhhat uzmanlarını döküntü, ateş, şişmiş lenf düğümleri, baş ağrısı, sırt ağrısı, kas ağrıları ve yorgunluk üzere mümkün semptomları yakından izlemeye ve bu semptomları olan herkesi test etmeye çağırdı.
“KÜRESEL BİR SALGINDAN TASA EDİLMİYOR”
Öte yandan Lewis, şu anda maymun çiçeğinden kaynaklanan “küresel bir salgından tasa edilmediğini vurguladı.
Lewis, “Virüs yeni değil. DSÖ, maymun çiçeği virüsü için bir araştırma gündemi ve araştırma öncelikleri oluşturmak için bu hafta toplanacak. Daha evvel oradaydı ve üzerine inşa edebileceğimiz bir temel bilgimiz var, lakin hala birçok soru var” dedi.
İNSANLARDA BİRİNCİ KERE 50 YIL EVVEL GÖRÜLDÜ
Öteki taraftan, tarihte birinci olarak 1958’de maymunda bulunan virüs, beşerler ortasında birinci kere 1970’te Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde kayıtlara geçti. Kısa vakitte 11 Afrika ülkesine sıçrayan virüs, Afrika’nın dışında birinci olarak 2003’te ABD’de yayıldı.
Daha sonra 2018’de İngiltere ve İsrail, 2019’da Singapur ve 2021’de ABD’de, Afrika’ya seyahat eden birtakım şahıslarda maymun çiçeği virüsüne rastlandı. Şimdiye kadar en çok Afrika’da tesirli olan virüs, 2017’de Nijerya’da en büyük salgına yol açarken ülkede 200 kişi virüse yakalandı ve olayların yüzde 3’ü hayatını kaybetti.
MAYMUN ÇİÇEĞİ VİRÜSÜNDEN VEFAT ORANI NE KADAR?
Endemik bir virüsün neden olduğu ender hastalıklardan biri olarak bilinen maymun çiçeği, Kongo ve Batı Afrika tipi olmak üzere ikiye ayrılıyor.
Virüsün Kongo tipinin yüzde 10’a kadar mevt riski bulunurken Batı Afrika tipinin ise her 2 hadiseden birinde yüzde 1 mevt oranına sahip olduğu biliniyor.
Ekseriyetle hayvandan beşere ve beşerden beşere yakın temasla bulaşan virüs, bedende yüksek ateş ve kaşıntılı kabarcıklara yol açabiliyor.
MAYMUN ÇİÇEĞİ VİRÜSÜ NASIL BULAŞIYOR?
“Maymun çiçeği”, enfekte biriyle yakın temas yahut cinsel bağlantı halinde bulaşıyor. Virüs, bedene, deri üzerindeki yara ve çatlaklardan, teneffüs yoluyla ya da ağız, burun ve gözden giriyor. Virüs, maymun, fare, sincap üzere enfekte hayvanlarla temas ile de bulaşıyor. Kıyafet ya da yataktan da geçmesi mümkün.
MAYMUN ÇİÇEĞİ VİRÜSÜNÜN BELİRTİLERİ NELER?
Hastalık yüksek ateş, baş ağrısı ve kaşıntıyla başlıyor. Terleme, sırt ve kas ağrısı, halsizlikle seyrediyor. Döküntüler ekseriyetle evvel yüzde görülüyor, sonra bedene yayılıyor.
MAYMUN ÇİÇEĞİ VİRÜSÜ ÖLDÜRÜR MÜ?
Hadiselerin birçok hafif geçiyor. Çocukluk hastalığı olarak bilinen “su çiçeğine” benziyor. Hastalar 14 ile 21 gün içinde tabiatıyla güzelleşiyor. Bazen ağır hadiselere rastlanabiliyor. Batı Afrika’da vefatla sonuçlanan olaylar olduğu biliniyor.
MAYMUN ÇİÇEĞİ VİRÜSÜNÜN TEDAVİSİ VAR MI?
Maymun çiçeğinin tedavisi yok. Salgınlar enfeksiyonla gayret teknikleriyle denetim altına alınabiliyor. Çiçek aşılarının maymun çiçeğini önlemede yüzde 85 tesirli olduğu biliniyor.
ÇİÇEK AŞILARI VİRÜSE KARŞI YÜZDE 85’E KADAR TESİRLİ
Maymun çiçeği hadiselerinin öbür ülkelere yayılarak global salgına dönüşme ihtimali tartışılırken, virüsün mevt riskine karşı tesirli bir aşının olup olmadığı da merak ediliyor.
Hususa ait İngiltere Sıhhat Güvenliği Ajansı, maymun çiçeği virüsü için özel bir aşı olmadığını, lakin çiçek hastalığı aşısının bir ölçü muhafaza sağladığını belirterek, muhtaçlık duyulanlara aşının teklif edildiği bilgisini paylaştı.
Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ) dataları de çiçek hastalığını yok etmek için kullanılan aşıların maymun çiçeği virüsü hastalığına karşı da yüzde 85’e kadar tesirli olduğunu gösteriyor.