Mehmet KARA
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu EPDK daha yürürlüğe girmeden ağır tartışmalara mevzu olan Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretim Yönetmeliği nde yapılan değişiklik dünkü 11 Ağustos 2022 Resmi Gazete de yayımlanarak uygulamaya koyuldu Lakin ekipman üreticileri ve satıcıları santral heyetim firmaları ve 2019 sonrasında muhtaçlığının çok üzerinde elektrik üretecek lisanssız santraller kuranların da ortalarında bulunduğu kısımların yeni düzenlemeye reaksiyonları devam ediyor EPDK bilhassa uygulamanın geriye yürüyecek halde devreye girmesine yönelik ağır reaksiyon çeken düzenlemeyle ilgili yeni bir bilgi notu yayınladı
Nereden çıktı bu yönetmelik
Yönetmelik değişikliğinin ilgili kanun kararının maksadına uygun halde uygulanması maksadıyla yapıldığının altını çizen EPDK yetkilileri lisanssız elektrik üretimi projelerinin temel itibariyle kendi gereksinimini karşılamak isteyen tüketicilere tanınan bir hak olduğunun altını çizdi 9 Mayıs 2019 tarihli Cumhurbaşkanı Kararı ile lisanssız üretim tesislerindeki üretim kapasitesinin yatırımı yapacak tüketicinin ilişki mutabakatındaki mukavele gücü ile ilişkilendirilmişti
Amaç gerçek tüketiciyi korumak
Bu yılın mart ayındaki bir kanun değişikliği ile de birtakım abone kümelerinde bu güç iki katı olarak düzenlenmişti Bu iki adım lisanssız güneş gücü yatırımlarına ilgiyi arttırmıştı EPDK yetkililerine nazaran yeni yönetmelik Cumhurbaşkanlığı kararı ve ilgili kanun değişikliğinin alanda nasıl uygulanması gerektiğine dair tarz ve asılları belirliyor Yetkililer Bu yönetmelik gereksinimin üzerinde satışı düzenleyen ve lisanssız üretim santrali olsun ya da olmasın gerçek elektrik tüketicilerini koruyan bir düzenlemedir tabirini kullandı
Mezuatın suiistimaline karşı
İmkan bulabilen bütün tüketicilerin gereksinim duyduğu elektriği güneşten üretebilmesinin hedeflendiğini vurgulayan EPDK yetkilileri Ancak kapasite kısıtı ve yer sorunu sebebi ile gereksinimi olan elektriği üretecek tesis kuramayanların önü açılacak Lisanssız üretimde aslolan tüketim muhtaçlığının karşılanması olmasına karşın mevzuatın suiistimal edilme uğraşları yeni bir düzenleme gereksinimini doğurdu Kanunun verdiği yetkiye dayanılarak satışa husus edilebilecek elektrik ölçüsünü kapsayan yeni bir düzenleme yapıldı dedi
Yönetmelik nasıl uygulanacak
EPDK tüketim kadar üretim maksadından sapan şurası gücünü orantısız formda arttırarak gerçek tüketicilerin lisanssız üretim tesisi kurabilmeleri imkânını ortadan kaldıran tüketim olmadan üretim yapmaya çalışan tesislerin satışa bahis edilebilecek üretim ölçüsünün belirlendiğini anlatan EPDK yetkilileri şu örneği veriyor
Bir evvelki yıl 1 milyon kWh elektrik tüketen bir kişi cari yılda aylık mahsuplaşmanın ardından en fazla 1 milyon kWh gücünü satışa mevzu edebilecek Yılın birinci ayından itibaren gereksinim fazlası güce istinaden ödemeler yapılacak 1 milyon kWh ı aşan üretimler ise bedelsiz olarak YEKDEM e katkı sağlayacak Evvelki yıl tüketimi aşılırsa cari yıldaki tüketim ölçüsü kadar satış yapılabilecek Bedelsiz katkı sayılacak güç için sistem kullanım bedeli alınmayacak
Üretici parasız elektrik verir mi
EPDK yetkilileri yatırımcıların ziyan göreceği fazla elektriği bedelsiz olarak şebekeye vermeye de yanaşmayacağı tenkitlerine karşı şunları söyledi Elbette şalter kapatmak lisanssız yatırımcısının kendi takdiridir Lakin bu türlü bir görüntü ile karşılaşılması beklenmiyor Çünkü kelam konusu tesis küçük de olsa bir tüketim yapacak ve bunun için çalıştırılması elektrik üretmesi gerekecek Şalteri kapatan yatırımcılar olursa hem kendi tüketimlerini karşılayamayacak hem de yerli ve ulusal bir kaynağımızın heba olmasına göz yummuş olacak
Girişimciden alınıp yoksula mi veriliyor
Lisanssız güneş santrallerinde üretilen muhakkak bir ölçünün üzerindeki muhtaçlık fazlası elektriğin şebekeye bedelsiz olarak aktarılmasının tesirleri de tartışılıyor Bu durumda devlet para harcayıp lisanssız elektrik santrali kuran girişimcinin üretimine el koyup yoksula mi dağıtmış olacak Ya da misyonlu tedarik şirketleri bedavaya aldığı bu elektriği parayla satıp karına kâr mı katacak EPDK nın açıklamalarına nazaran bu fazla elektrik bedelsiz olarak YEKDEM havuzuna akacak Yani dağıtım şirketlerinin kardeş işletmesi pozisyonundaki vazifeli tedarik şirketlerinin karına kâr katmayacak lakin yenilenebilir güç kaynaklarını destekleme düzeneği kapsamında alınan elektriğe ödenen döviz cinsinden bedellerin ünite başına meblağı düşecek Böylelikle EPDK nın belirlediği elektrik fiyat tarifeleri belirlenirken hesaba katılacak maliyet bir nebze aşağıya çekilmiş olacak Yani lisanssız GES lerdeki gereksinim fazlası elektriğin şebekeye aktarılması genel olarak tarifeleri düşürmese bile artırım gereksinimini aşağı çekecek
Sanayi ve ticaret odaları sahnede
Konu güç dalı olmasına karşın lisanssız GES lerle ilgili yeni düzenlemeye bugüne kadarkinden farklı olarak ticaret ve sanayi odalarından peş peşe açıklamalar geldi GÜNDER GENSED ve GÜYAD üzere sektörel kuruluşlardan çıt çıkmazken Bunun tek istisnası Güç Günlüğü ne konuşan GÜNEŞDER Lider Yardımcısı Serdar Ekiz Ankara Sanayi Odası Giresun Ticaret ve Sanayi Odası Sivas Ticaret ve Sanayi Odası üzere kuruluşların yöneticilerinden yüksek sesli tenkitler gelmesi solar dalında faaliyet gösteren şirketlerin sahip ve yöneticileri tarafından farklı bulunuyor Hatta Ankara Sanayi Odası ASO Lideri Nurettin Özdebir in şimdi yayınlanmamış yönetmelik üzerine tenkitlerde bulunması da epey dikkat alımlı kabul ediliyor
Lisanssız GES satışları başlar mı
Yeni yönetmelik EPDK nın açıklamalarında yer aldığı formuyla uygulamaya geçerse geçmişte bir ampul 1 MW formunda tenkitlere bahis tesislere emsal yani gereksinimi için değil elektrik satmak üzere lisanssız güneş santrali kuranlar zorda kalacak Bu durumdaki girişimcilerin lisanssız GES in atıl kalmaması için ya fabrika ve atölye üzere elektrik tüketecek yeni tesisler işletmeler kurmaları gerekecek ya da lisanssız GES ini elektrik tüketen işletmesi bulunup gereksinimini kendi karşılamak isteyen girişimcilere satması gerekecek Natürel bu tesisler belirli bir işletme ismine kurulduğu için şirketin bütününün satılması kaide Önümüzdeki günlerde bu mevzudaki birinci alım satım süreçlerinin gerçekleştiğini duymak şaşırtan olmaz
Değişiklik bankaları da sıkıştıracak
Değişiklik bankaları da sıkıştıracak Lisanssız GES lerde gereksinim fazlası elektriğe ödeme yapılmayacağı tarafındaki düzenleme finans dalını de ilgilendiriyor Yeni uygulama birden fazla proje finansmanı yoluyla değil de ipotekli krediler halinde ya da finansal kiralama leasing ile finanse edilen lisanssız GES lerin finansmanı geri ödemede kahır yaşamasına yol açabilecek Doğal öztüketim maksatlı bir yaklaşımla kurulan tesisler bu ezayı yaşamayacak Öztüketimden çok muhtaçlık fazlası elektriği satıp elde edeceği kaynakla geri ödeme yapmaya odaklı proje sahipleri hem kendileri zora düşecek hem de projelerini kredilendiren finans kuruluşu tahsilat sorunu yaşayacak
Ali Bahar Haksızlık giderildi mutluyuz
Antalya OSB Lideri Ali Bahar DÜNYA ya yaptığı değerlendirmede sanayi tesislerinin kendi gereksinimlerini karşılama gayeli lisanssız elektrik üretimi imkanlarını genişleten EPDK kararını olumlu karşıladıklarını söyledi Uzun vakittir beklediğimiz bir haberi almış olmaktan ötürü son derece mutluyuz diyen Ali Bahar şöyle konuştu OSB içerisindeki fabrikalarda elektrik üretimi için GES tesisi kurulmasının önü açılmıştı Lakin çatısı GES kurulumuna müsait olmayan ya da üretim alanları içerisinde GES kuracak boş yeri olmayan firmalar bu imkandan faydalanamıyorlardı Birebir özelliklere sahip ancak üretimini OSB dışında sürdüren bir diğer firma yenilenebilir kaynaklardan elektrik üretip bu elektriği fabrikasında kullanabiliyordu Haliyle bu durum haksız rekabete yol açıyordu Yapılan düzenlemeyle bu olumsuzluk ortadan kaldırılmış oldu Birebir vakitte her tesisin çatısına üretim hali ya da statik nedeniyle GES kurulması mümkün olmuyor Hasebiyle bu üzere tesislerde de yenilenebilir kaynaklar kullanılamıyordu OSB iştirakçisi firmalar için her açıdan yararlı ve olumlu bir gelişmedir
OSB li sanayiciye yeni imkanlar
Lisanssız Elektrik Üretim Yönetmeliği değişikliğinde pek tartışılmayan lakin sanayi işletmeleri tarafından sevinçle karşılanan yeni düzenlemeler de var Bunlardan biri Organize Sanayi Bölgesi OSB içinde ya da dışındaki sanayi işletmelerinin diğer bir dağıtım bölgesinde lisanssız üretim tesisi kurabilmelerine imkan tanınması Bu sayede inşaat yoğunluğu nedeniyle muhtaçlığını karşılayacak büyüklükte lisanssız elektrik tesisi kuramayan endüstrici ülkenin öbür bir bölgesinde bu türlü bir tesis kurarak güç maliyetini denetim altına alabilecek Öte yandan OSB hukuksal kişiliklerince kurulmuş ve kurulacak lisanssız üretim tesislerinde üretilecek elektriğin OSB ana sayaçlarıyla mahsuplaştırılarak OSB iştirakçilerinin elektrik masrafının azaltılması da sağlandı