Yargıtay’ın Kurumsal Kapasitesinin Güçlendirilmesi Ortak Projesi Ulusal İçtihat Forumu’nda konuşan Adalet Bakanı Bekir Bozdağ, son günlerde tartışmalara neden olan ‘haksız tahrik’ konusuna değindi.
Haksız tahrik konusunun tartışılmaya açılmasında yarar gördüğünü söyleyen Adalet Bakanı Bozdağ, şunları anlattı:
“Son olarak bir tartışmaya daha değinmek isterim. Son günlerde her meskende, her iş yerinde, sokakta, televizyonda tartışılan bir öbür hukuk kuruluşumuz var. Haksız tahrik kurumu nitekim büyük boyutlarıyla tartışılmaktadır. Daha evvel de yeniden bayana karşı şiddet ve bayan cinayetleri konusunda da haksız tahrikle ilgili, takdiri indirim nedenleri tartışılmış, artık de öbür 29. unsurdaki indirim nedenleri geniş bir boyutta tartışılmaktadır. Bu tartışmaları elbette yararlı görüyoruz. Gerçek sonuçların ortaya çıkması hem Türkiye Büyük Millet Meclis’imize hem de içtihat oluşturan Yüksek Yargıtay’ımıza ve karar verici mahkemelerimize yol göstermesi bakımından elbette yararlı görüyoruz. Lakin yüksek heyetinizin huzurunda söz etmek isterim ki, haksız tahrikin uygulaması konusunda yaşanan tartışmalar, son Pınar Gültekin mahkemesinin kararıyla değil ayrıca kararlarla da Türkiye’nin gündeminde çok ağır yer aldı. Zira sonuçta haksız tahrik kuruluşu, yüz yıllardır olan ve bütün hukuk sistemlerinde varlığını koruyan bir kuruluştur. Bu kuruluşa hayatiyet kazandıracak, adalet hissini güçlendirecek, uygulamalara vesile kılacak, adaletsizliği önleyecek uygulamalara fren olacak bir içtihat ve bir kıymetlendirme elbette Yüksek Mahkemenin ve yargının da son derece üzerinde durması gereken bir mevzu olduğuna yürekten inandığımı burada tabir etmek isterim. Bunun hududu, hududu nedir? Aşikâr. Pek çok içtihat da var. Fakat belirli ki bu içtihatları bir sefer daha gözden geçirmekte ve bu bahislerde daha geniş değerlendirmelere Türkiye’mizin, Yüksek Yargıtay’ımızın rehberliğine bu bahiste önemli bir formda gereksinimi var.”
Bakan Bozdağ, şöyle devam etti:
“Pek çok bahiste olduğu üzere ben Yüksek Yargıtay’ımızın bu manada da yol açıcı, ön açıcı kararlara imza atacağına yürekten inanıyorum. Olaylardan ve kararlardan bağımsız olarak bunları tabir ediyorum. O denli değerlendirilmesini de herkesten söz etmek istiyorum. Haksız tahrik konusunun Türkiye’de tartışılmaya açılmasında son derece yarar gördüğümü buradan söz etmek istiyorum. Bir soru sorarak da bu tartışmayı Yüksek Yargıtay’ımızın huzurunda Türkiye kamuoyunun dikkatine sunmak istiyorum. Yalnızca soru. Bir kanaatimi söz etmeden. Tasarlayarak ya da canavarca hisle yahut eziyet çektirerek taammüden öldürme kabahatinin işlenmesi halinde tahrik nasıl uygulanmalı? Ya da uygulanmamalı mı? Uygulanacaksa bunun başka hata tipleriyle sanki tasarlayarak ya da canavarca hisle ve eziyet çektirerek taammüden öldürme hatasının cezai yaptırımı uygulanırken hepsi eşit mi olacak? Ortalarında bir skala, bir kademelendirme olacak mı, olmayacak mı? Bunları tartışmakta bunlarla ilgili değerlendirmeler yapmakta ben son derece yarar görüyorum. Ceza hukukçularımızı da, hukukçularımızı da bu problemin enine uzunluğuna tartışılmasına davet ediyorum. Ve bu tartışmaların hem Türkiye Büyük Millet Meclis’imize hem de Yüksek Yargıtay’ımıza ve birinci derece mahkemelerimize büyük faydalar sağlayacağına yürekten inandığımı tabir etmek istiyorum. Haksız tahrik kurumunu yanlışsız ve hakkı olan bir yere ve istikrarlı bir uygulamaya kavuşturmak, ne yaparsa yapsın Türkiye Büyük Millet Meclisi hangi maddeyi düzenlerse düzenlesin eninde sonunda Yüksek Yargıtay’ımızın çok saygın üyelerinin vereceği ya da verdiği istikrarlı içtihatlarla mümkün olacaktır. Yolu siz açacak, istikameti siz gösterecek, rehberliği siz yapacak, birinci derecede ve istinafta vazife yapan herkesi sizin verdiğiniz kararlar elbette aydınlatacak, aydınlatıcı olacaktır.”
“Biz bayana karşı şiddetle uğraş konusunda bayandan yana tarafız”
Adalet Bakanı Bozdağ, şöyle konuştu:
“Türkiye’de bayan hakları ve bayana karşı şiddet konusunda son derece değerli adımlar attık. Sahiden hem Türk Ceza Kanunu’muzda hem de öbür mevzuatlarımızda değerli değerlendirmeler, değerli değişiklikler yapıldı. 765 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun bayanlara karşı işlenen birtakım cürümleri siz daha çok güzel bileceksiniz. Kamuoyu bakımından tabir etmek istiyorum. Adabı genele ve nizam-ı aile aleyhinde cürümler başlığı altında 8. babda düzenlendiğini görüyoruz. Cinsel akın kabahati dahil pek çok cinsel nitelikli hataların bayana karşı değil de adab-ı genele ve nizam-ı aile aleyhine işlenen cürümler olarak nitelendirildiğini daima bir arada gördük. 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu bütün kabahatler bakımından bayanı birey kabul eden her hatanın bu cinsel içerikli cürümler dahil adab-ı genele değil nizam-ı aile aleyhine cürüm değil şahsen direkt bayan aleyhine işlenen cürüm olarak kabul eden önemli bir ideoloji değişikliğini beraberinde getirdi. Taammüden adam öldürme cürmünün üst soy ya da alt soydan birine karşı işlenmesi halinde bildiğiniz üzere ağırlaştırılmış müebbet mahpus cezası veriliyordu. Yapılan son düzenlemelerle 5237’nin birinci hali ve devam eden yıllarda yapılan değişikliklerle eş ve boşanmış eş, kardeşe karşı işlenmesi halinde de nitelikli hal kabul edildi ve ağırlaştırılmış müebbet mahpus cezası yaptırımına bağlandı. Son yaptığımız düzenlemeyle de biliyorsunuz bayana karşı taammüden öldürme kabahatinin işlenmesi halinde failin ağırlaştırılmış müebbet mahpus cezasıyla cezalandırılacağı çok açık ve net bir halde yasaya kondu. Bu, bayanlarımızı taammüden öldürme kabahatine karşı korumak için cezaların önleyici işlevinin ceza yasamıza ve uygulamamıza yerleşmesi son derece değerli olduğunu buradan tabir etmek isterim. Öte yandan taammüden yaralama cürmünün da yeniden birebir formda üst soya alt soya karşı işlenmesi nitelikli halde bunun içerisine eşe karşı, boşanmış eşe karşı işlenmesi nedenini tekrar nitelikli haller ortasına koyduk ve aile içi şiddeti resen takip edilen cürümler ortasına aldık. Takibi, şikayete bağlı olan kabahatlerin dışarısına çıkardık. Biz bayana karşı şiddetle gayret konusunda bayandan yana tarafız. Bu noktada netiz ve her vakit söz ettik. Sonuna kadar da bu taraflılığımızı söz edeceğiz. Onun için de Anayasa’mızın 10. hususuna, bayanla ilgili hususları müspet ayrımcılık olarak düzenledik ve bayanlar lehine yapılan düzenlemelerin Anayasa’mızın eşitlik prensibine alışılmamış değerlendirilemeyeceğini net bir formda söz ettik. Bundan sonra da Türkiye’mizde bayanlar lehine düzenlemeleri yapmaya, adımları atmaya, eşitliği sağlamak için gerekirse olumlu ayrımcılığı yapmaya tereddütsüz devam edeceğimizi buradan bir sefer daha söz etmek isterim.”
“Eleştiriler yol gösterici olduğu takdirde yapan olur”
Bakan Bozdağ, yargının kararlarının eleştirilebileceğini, fakat birinci derece mahkemesinin kararının sonuncu bir karar olmadığını belirtti. Bozdağ, “Yargının kararları elbette eleştirilebilir. Bunda hiçbir şey yok. Tenkitler yol gösterici olur, yapan olduğu takdirde. Lakin şunu unutmamak lazımdır ki, birinci derece mahkemesi bir karar verdiğinde bu sonuncu bir karar değildir. Sonuçta ismi üstünde birinci derece mahkemesi kararıdır. Bunun üzerinde istinaf yolu vardır. Onun üzerinde pak yolu vardır, temyiz mahkemesinin verdiği karar en son karardır. Kesin karardır. Ortaya çıkan kararla bir dava bitmiş, neticelenmiş, katılaşmış olmaz. O nedenle de yargılama süreçlerinin sonuna kadar her bahiste, her kararda takip edilmesinde Yüksek Mahkememizin en son kararıyla nokta konuluncaya kadar sürecin yürüdüğünün bilinmesinde yarar vardır. Elbette hepimizi rahatsız eden kararlar olabilir. Lakin bu kararlar şayet doğruysa istinaf ve Yargıtay teyit edecektir. Yok eksiği varsa istinaf ve Yargıtay düzeltecektir. Yok yanlışsa istinaf ve Yargıtay o yanlışa Anayasa ve yasalar çerçevesinde müdahale edecek ve o kararların gerçek yere oturtulmasına elbette katkı sağlayacaktır. O yüzden de bu hususta süreçlerin sağlıklı takip edilmesi, tartışmaların ve tenkitlerin hukukun somutluklarının gözetilerek hukuk içinde ve hukuka uygun biçimde yapılmasında son derece yarar olduğunu buradan söz etmek isterim. Türkiye’nin buna muhtaçlığı var.” dedi.
“Son tartışılan bahiste benim de pek çok kimsenin de vicdanı sızladı”
Bakan Bozdağ, konuşmasını şu cümlelerle sonlandırdı:
“Son tartışılan hususta elbette insan olarak benim de eminim ki pek çok kimsenin de vicdanı sızlamıştır. Fakat hukuk, hukuk uygulamaları, vicdanların Anayasa, kanun, hukuk ve evrak ile bağlı olduğunu da Anayasa’mızın 138. unsuru amirdir. Bizim vicdanlarımız, elbette Anayasa’mıza, kanunlarımıza, hukukumuza ve belgeye bağlı olarak hareket etmek ve bu çerçevede vicdani kanaatlerimizle hareket etmek her hukuk vazifesi yapanın ayrılmaz bir görevi olduğunu buradan bir kere daha tabir etmek isterim.”