Erkan ÇAKAN
Uygulanmaya başladığında Türkiye de yenilenebilir güç kesiminin önünü açan YEKDEM sistemde yapılan değişiklikler Bostancı Escort ve ülke kredi risk priminin CDS yükselmesi nedeniyle cazibesini yitiriyor Yapılan son ihalelere yabancı iştiraki olmadı Yerli sermaye ise yatırım iştahını kaybetmekten şikayetçi DÜNYA ya açıklamalarda bulunan dal temsilcileri değişen Ümraniye Escort mevzuatla birlikte yabancı yatırımcının yapılan son YEKA ihalelerine katılmadığını belirterek TL bazlı ihalelere yabancı ilgi göstermiyor dedi
Sektör temsilcilerinin verdiği bilgiye nazaran TL ye dönülmesinden sonra 2021 ve 2022 yılında Şerifali Escort yapılan ihalelerde yabancı yatırımcının iştirak yahut direk yatırımı bulunmuyor Geçen yıl 24 27 Mayıs ta yapılan YEKA GES 3 ihalesinde 74 adet GES i 30 şirket kazandı Bu şirketler ortasında Kurtköy Escort yabancı yatırımcı yok Yakın vakitte yapılan YEKA GES 4 ün 1 ve 2 nci kısım müsabakalarına da yabancı yatırımcı yer almadı
YEKDEM başlangıçta ağır ilgi çekmişti
Özellikle Rusya Ukrayna savaşıyla öne çıkan güç krizi dikkatleri yenilenebilir kaynaklara yöneltti Yenilenebilir Güç Kaynakları Destekleme Sistemi YEKDEM bu periyotta Türkiye nin son yıllarda bu alanda önemliyatırımlar yapılmasına öncülük etmiş ve milletlerarası sermayenin de dikkatini çekmişti Lakin YEKDEM sisteminde yapılan değişiklikler ihalelerin TL bazlı olarak yapılması bunların yanı sıra Türkiye kredi risk primi CDS nin tarihi düzeylere yükselmesi sisteme olan ilgiyi düşürdü Yabancı firmaların bu nedenle ihalelere katılmamaya başladığı yerli firmaların da emsal şikâyetlerde bulundukları belirtiliyor Son olarak 28 ve 29 Haziran da yapılan YEKA ihalelerine de yabancı firma iştiraki olmadı
Sektörde yatırımlar yavaşladı
Konuyla ilgili DÜNYA ya konuşan Yenilenebilir Enerjiyatırımcıları Derneği GÜYAD Lideri Cem Özkök yerli ve yabancı yatırımcının son devirde yenilenebilir enerjiyatırımlardan kaçtığını belirterek Yapılan ihalelere ve kamunun piyasa raporlarına bakın Kaç tane yeni direkt yabancı yatırımcı YEKA ihalelerine girmiş Yeniyatırım yapmış İhalelerimizi ısrarla TL bazlı yapıyoruz Bu ihalelere yabancı yatırımcının ilgisi olmadığını gördük dedi Özkök şöyle konuştu Yapılan son mevzuat düzenlemeleri kesimde yatırımları yavaşlattı Yakın vadede de yeniyatırımları geciktirecek Meğer 1 YEKDEM düzeneği elektrik üretiminde ithal kaynaklar yerine yenilenebilir güç kaynaklarının kullanımının özendirilmesi hedefine hizmet etmiş ve başarılı olmuştu
TL bazlı projelerin tamamlanması çok zor
YEKDEM düzeneğinin TL bazlı çalışmaya başlamasından sonra piyasada beklenen yatırım ivmesinin sağlanamadığını söz eden Özkök Türkiye nin yenilenebilir güç kesimi yabancı yatırımcı tarafından ilgi duyulan ve krizlere karşın proje finansmanı bulma mümkünlüğü olan yegane daldır YEKA ihalelerine bakıyorsunuz bütün iktisat kurallarını kırarak karşıt korelasyon gösteriyor Ancak bir manası olmalı değil mi Manası şu şartnamedeki eskalasyonla satış sayıları projenin finansmanını ve yapılabilirliğini sağlayan bir noktaya gelmedikçe bu santraller devreye giremeyecek Dolar bazlı yapılan ihalelerin bile 5 yıldan evvel sisteme bağlanamadığı düşünülecek olursa eskalasyona tabi TL satış fiyatlarına sahip olan projelerin vaktinde devreye girmesi daha zor dedi
Sadece yatırımcıyı değil piyasa oyuncusunu da kaçırıyoruz
TEİAŞ bilgilerine nazaran Türkiye nin bu yılın Mayıs ayında toplam şurası kapasitesinin 100 bin 666 MW olduğunu söz eden Özkök 2022 ye toplam 99 819 MW ile girmiştik Yüzde 0 85 lik bir artış var Yürürlükteki önlisans adediyatırımcı davranışını bize gösterir EPDK raporlarına baktığımızda ocak ayında 1 tane müracaat olmuş ve yürürlükte 231 adet ön lisans varmış şubat ayında ise 3 müracaat mart ayında 2 müracaat olmuş Yürürlükteki önlisans adedine bakacak olursak şubatta 230 martta ise 227 adet Proje havuzuna yeni giriş olmadığı için havuz azalıyor Yaniyatırım yapmak isteyen yatırımcı yok diye konuştu Tüketimin artmasına rağmen tüketimi karşılayacak potansiyel santral havuzunun boşaldığını söyleyen Özkök Yeni lisans alanlar var ancak lisans iptalleri yani piyasadan çıkış da var Piyasadaki oyuncu sayısı da azalıyor Sayıların bize söylediklerini yanlışsız yorumlamak gerek Yalnızca yatırımcıyı değil piyasa oyuncusunu da kaçırıyoruz dedi
YEKDEM revize edilmeli
GENSED Lideri Halil Demirdağ yükselen risk priminin yabancı yatırımcıyı kaçırdığını yerliyatırımcının da fi nansman bulmak da zorlandığını anlattı Demirdağ Uluslararası fi nans kuruluşları kredi verirken ülkenin risk primine nazaran kredi veriyor Yerliyatırımcı da uygun kredi bulamıyor Tekrar yenilenebilir güçte yatırımların artması için ülke risk priminin düşmesi ve YEKDEM sisteminin yeni koşullara nazaran revize edilmesi gerekir dedi
Yüksek risk primi maliyeti yükseltiyor
TÜREB Lideri İbrahim Erden Ülke risk priminin yüksek olmasının yatırımı riskli gören yabancıyı pazardan çıkarttı Ülkedeki ekonomik göstergelere nazaran yabancı yatırımcı bekle gör durumuna geçti açıklamasını yaptı BİYOGAZDER Lideri Altan Denizsel yapılan değişiklerle birlikte biyogazda da yeniyatırımların olmadığını söyledi YEKDEM de garanti fiyatının düşük olduğunu belirten Denizsel Hem yerli hem de yabancı yatırımcı bu fiyatlardan yatırım yapmayı göze almıyor dedi
YEKDEM Türkiye’yi öne çıkarmıştı
Türkiye son yıllarda yaptığı atakla kıymetli bir noktaya geldi Bilhassa 1 Yenilenebilir Güç Kaynaklarının Belgelendirilmesi Ve Desteklenmesine Ait Yönetmelik in YEKDEM devreye girmesi hem yerli hem de yabancı yatırımcının ağır ilgisiyle karşılaşmıştı 2017 de yapılan 1 YEKDEM kapsamında yapılan RES ve GES ihalelerine yerli yabancı ortak teşebbüs kümeleri damgasını vurmuştu 3 AĞUSTOS 2017 deki YEKA 1 RES in bin megavatlık rüzgar gücü ihalesine dünyanın en büyük birinci 10 üreticiden 8 i teklif vermişti