Dünya genelinde toplum sıhhati konusunda en büyük risklerden biri olan bilgi kirliliği ve sıhhat okuryazarlığının yetersizliği bireylerin ferdî sıhhatini olumsuz tarafta etkileyen en kıymetli risklerden birini oluşturuyor.
“Türkiye Sıhhat Okuryazarlığı Seviyesi ve Bağlı Faktörleri” araştırmasına nazaran Türkiye’de sıhhat okuryazarlığı konusunda yetişkin nüfusun yüzde 24,5’i “yetersiz”, yüzde 40,1’i ise “sorunlu” bilgi seviyesine sahip. Yani 53 milyon yetişkin nüfusun, 35 milyonunun sıhhat okuryazarlığı kâfi seviyede değil. Araştırmaya nazaran sıhhat okuryazarlığı seviyesi yetersiz olanların yüzde 43,5’i bir doktor tarafından teşhis edilmiş bir hastalığa sahip. Bu bilgiler sıhhat okuryazarlığının eksikliğinin hastalık oluşmasında en değerli faktörlerden de biri olduğunu gösteriyor. Beslenme hususlarında eksik yahut yanlışlı bilgi edinme yani yetersiz sıhhat okuryazarlığı, Türkiye’de obezite ve çok kilolu olma durumunu, erkeklerde yüzde 20, bayanlarda ise yüzde 28’e taşıyor. Bireylerde eğitim seviyesi düştükçe hastalık oranı da artıyor.
Sabri Ülker Vakfı ile The Nutrition Society tarafından gerçekleştirilen “Sağlık İçin Beslenmenin Rolü” bahisli konferansta da sıhhat okuryazarlığı, Türkiye’de ve Avrupa’da obezite hususları değerlendirildi. Sabri Ülker Vakfı Genel Müdürü Begüm Mutuş, “Toplum olarak sıhhat okuryazarlığımız maalesef kâfi değil. Bugün araştırmalara da baktığımızda Türkiye nüfusunun 35 milyonunun sıhhat konusunda yanlışsız okumayı yapamadığını görüyoruz. Sıhhat okuryazarlığının yetersizliği ise maalesef sıhhati olumsuz etkileyen en kıymetli risklerin başında geliyor” dedi.
Dünya Sıhhat Örgütü Avrupa Bölge Ofisi tarafından açıklanan 2022 Avrupa Obezite Raporu’na nazaran Türkiye’de her 5 şahıstan 1’inin çok kilolu yahut obez olduğunun altını çizen Mutuş, “Obezite Avrupa’da neredeyse salgın boyutuna ulaşmış durumda. Türkiye ise Avrupa ülkeleri ortasında obezite ve çok kilo sıkıntısının en yaygın olduğu ülke olarak dikkat çekiyor. Toplum olarak bu durumu göz gerisi etmeden tedbir almalı ve sıhhat okuryazarlığı seviyemizi kâfi düzeye taşımalıyız” dedi.
TÜRKİYE’DE ORTALAMA HAYAT 78, İNGİLTERE’DE 80 YIL
İngiltere ve Türkiye’deki beslenme alışkanlıklarını kıyaslayan Royal Society Of Medicine Üyesi Prof. Dr. Julian Stowell, şunları söyledi: “Dünya Sıhhat Örgütü’nün son bilgilerine nazaran doğumdan itibaren ömür mühleti ortalaması Türkiye’de bayanlar için 76, erkekler için 80 yıldır. Birleşik Krallık’ta ise bayanlar için 79, erkekler için 82 yıl. Ortadaki fark az olmakla birlikte sağlıklı geçen hayat mühleti düşünüldüğünde fark daha da azalıyor. Bu mühlet Türkiye’de ortalama 78 yıl, Birleşik Krallık’ta ise 80 yıl. Bu nedenle, kronik hastalıklara ve rahatsızlıklara ileriki yaşlarda yakalanmamız kuvvetli ihtimal olarak karşımıza çıkıyor. Sıhhat okuryazarlığı ile hakikat beslenme alışkanlıklarının edinilmesi, ortalama ömür müddetinin de gün geçtikçe artabileceğini düşündürüyor.”
“TÜRKİYE’DE KALP HASTALIKLARI BİRİNCİ SIRADA”
Türkiye’de nüfusun yüzde 35,8’ini oluşturan mevt nedenlerinin başında kardiyovasküler hastalıkların geldiğini söz eden Prof. Dr. Julian Stowell; “Birleşik Krallık’ta kardiyovasküler hastalıklardan ölümlerin nüfusun yüzde 28,6’sını oluşturduğu iddia ediliyor. Vefata ve hastalığa sebebiyet veren, bulaşıcı olmayan en kıymetli hastalıklar ortasında kanser, kardiyovasküler hastalıklar, kronik teneffüs yolu hastalıkları ve diyabet, her iki toplumda da birinci sıralarda yer alıyor. Obezite ise her iki ülke için de önemli bir sıhhat sorunu olarak öne çıkıyor. Bu bilgiler iç karartıyor ancak umut tekrar de var. Dünya Sıhhat Örgütü; makus beslenme, fizikî hareketsizlik, tütün kullanımı ve çok alkol tüketiminin en değerli değiştirilebilir risk faktörleri olarak belirtiyor. Daha sağlıklı bir ömrün sırrı küçük yaşlardan itibaren ailelerimiz ve öğretmenlerimiz tarafından bizlere sunulacak hakikat sıhhat okuryazarlığı eğitiminde gizli. Bu istikamette hükümetler kesinlikle yeni müfredatlar geliştirerek küçük yaşlardan itibaren sağlıklı hayatın değerini aktarmalı” dedi.
OBEZİTE RİSKİ ARTIYOR
Türkiye’deki beslenme durumunu ortaya koyan en kapsamlı araştırmalardan biri olan Türkiye Beslenme ve Sıhhat Araştırması (TBSA) 2019 datalarına nazaran; yetişkin nüfusta obezite, erkeklerde yüzde 20, bayanlarda ise yüzde 28’e varan oranlarda değişiklik gösteriyor.
2022 Avrupa Obezite Raporu’na nazaran ise Türkiye’de yetişkinlerin yaklaşık yüzde 67 çok kilo yahut obezite sorunu ile karşı karşıya bulunuyor. Ayrıyeten rapora nazaran erkeklerin yaklaşık yüzde 25’inin, bayanların ise yaklaşık yüzde 40’ının obez olduğu ortaya konuluyor. Bu durum gün geçtikçe artan obezite yaygınlığına işaret ediyor. Bununla birlikte, Türkiye’de eğitim seviyesi düşük olan yetişkin bireylerin obezite riskiyle daha fazla karşı karşıya olduğu belirtiliyor.