Helin KAYA
Yüzyıllardır insanlığın konforlu hayat ismine ekosisteme müdahalede bulunması bilhassa son periyotta iklim krizi olarak karşımıza çıkıyor. Birçok ülkenin derinden etkilendiği kriz, hükümetlerin bu mevzudaki siyasetleriyle her ne kadar önlenmeye çalışılıyor olsa da yetersizlikler baş gösteriyor. Su kaynaklarının ve yaşanabilir tarım alanlarının korunabilmesi için bireylerin vegan beslenme şekline geçiş yaparak bunu benimsemesi uzmanlar tarafından son derece değerli bulunuyor.
Uzun bir müddettir vegan beslenme şeklinin dünya için ne kadar kıymetli olduğu hakkında çalışmalar yapan ve Vegan Derneği Türkiye (TVD) kurucu Lideri olan Ebru Arıman, hususla ilgili şu kelamları söylüyor:
Et ve süt eserlerinden kaçınmak, dünya üzerindeki tesirinizi azaltmanın tek yolu
“Birleşmiş Milletler, et ve süt eserlerinin tüm insan imali sera gazı emisyonlarının yüzde 14,5’ini oluşturduğunu belirtiyor. Bu oran, gezegendeki her otomobilin, trenin, geminin ve uçağın egzoz emisyonlarına kabaca muadil. Beraberinde bir Oxford Üniversitesi araştırması, et yiyenlerin, veganlara nazaran yaklaşık iki buçuk kat daha fazla beslenme kaynaklı sera gazı emisyonundan sorumlu olduğunu gösteriyor. Vegan bireyler kuşkusuz ki ömrün devamlılığı için verilen bu kritik gayrette çok kıymetli bir yerdeler. Hayvansal eserler epeyce büyük bir su ayak izine sahip. Ortalama 1 kg et için 15,4 ton, 1 kg tereyağı için ise 5,5 ton pak su kullanılır ve bu gerçeği pek çok kişi bilmez. Bu ölçüsü bitkisel besinlere oranlamak gerekirse, ortalama 1 kg zerzevat için kullanılan su ölçüsü 322 kg civarında. Bu sayılar yeryüzünün sonlu kaynakları ve artan dünya nüfusu düşünüldüğünde tek bir gerçeği bize işaret ediyor: Et ve süt eserlerinden kaçınmak, dünya üzerindeki tesirinizi azaltmanın tek ve en değerli yolu‘’
Artık buna son verin
“Çiftlik hayvancılığı, çok büyük ölçeklerde tahıl ve suya muhtaçlık duyarken, beslenen bu hayvanları sonrasında öldürmek, tesislerde ‘işlemek’, taşımak, depolamak üzere ek faaliyetler, etik bir trajedinin yanında muazzam derecede bir kaynak israfına da yol açıyor. Dünyadaki sığırlar tek başına 8,7 milyar insanın kalori muhtaçlığına eşit ölçüde yiyecek tüketiyor. Bu faaliyetler için ayrılan sonlu yerlerin, otlak açmak, yem/besin yetiştirmek ve barınak sağlamak hedefli giderek genişlemeye gereksinim duyması, sera gazlarını emen ormanların da birebir süratle tahribine neden oluyor. Birleşmiş Milletler Besin ve Tarım Örgütü’nün Kasım 2019 yılında yayınladığı en kapsamlı rapora nazaran, dünya üzerindeki kullanılabilir/verimli kara topraklarının ortalama yarısında tarım ve hayvancılık emelli besin yetiştiriliyor ve bu toprakların de yüzde 77’si, yani ortalama 40 milyon metrekare toprak yeri sadece hayvancılık gayeli tarım için kullanılıyor. Bugüne kadar yapılan bu en büyük ve kapsamlı tahlil, besin ihtiyacı emelli bu derece büyük kaynak kullanımına sahip çiftlik hayvancılığının, toplam kalorinin sırf yüzde 18’ini, toplam proteinin yüzde 37’sini, tarım yerlerinin yüzde 83’ünü kullanarak elde ettiğini de net olarak ortaya koyuyor. Beraberinde hepimiz biliyoruz ki bu hayvanların ürettikleri tüm dışkı ve atıklar da, atmosfere daha fazla sera gazı salımına neden oluyor. Yalnızca bu rapor bile olayın ciddiyetini özetlemeye yetiyor. Ne etik ne de çevresel olarak bu sistematik kıyım kabul edilebilir değil. Artan dünya nüfusu ve birebir süratle artan iklim ısısı düşünüldüğünde bu tablo bize şunu söylüyor: ‘Artık buna son verin.’
Dünya yalnızca bize ilişkin değil
‘’Neler yapılmalı? Bu eserlerin, besin ve içerik bilgilerinin yanı sıra çevresel tesirlerini belgeleyen etiketlerin ambalaj üzerinde kullanılması gerek. Tüketiciler kişisel tercihlerinin etrafa olan tesirleri konusunda kesinlikle bilgilendirilmeli. Beraberinde hayvansal eserlere uygulanan vergilerin, çevresel tesirleri daha düşük olan bitkisel eserlere kıyasla daha yüksek tutulması ve bitkisel üretimin teşvik edilmesi, hayvansal üretimin baskılanması gerekiyor. Her iklim savunucusu her şeyden evvel çatalının izini fark etmeli. Dünya yalnızca bize ilişkin değil.’’
Beslenme Uzmanı Sevda Altunal: Anahtar söz âlâ planlama
Vegan beslenme biçiminin insan vücudu üzerinde pek çok olumlu tesirlerinin olduğunu vurgulayan Beslenme Uzmanı Sevda Altunal, vegan beslenme stilinin anahtar sözünün ‘iyi planlama’ olduğunu söylüyor. Sürdürülebilir ve tabiata saygılı yaşamayı mümkün kılan vegan beslenme, hayvansal eserlerin bulunmadığı bitki bazlı besinlerden oluşan bir diyetle insanlığın etraf üzerindeki tesirini azaltma ve yaşanabilir bir gelecek yaratma fırsatı sunuyor. Altunal, kimi besinlerin tüketilen öbür besinlerden daha fazla tesir yarattığını, bunların başında ise et üretiminin olduğunu vurguluyor. Her yıl insanların yemesi için milyarlarca hayvanı yetiştirmenin tatlı su ve toprak üzere doğal kaynaklara tehdit olduğunu söyleyen Altunal, bireylerin bitki bazlı beslenmeye geçmesinin uygun bir vücut ve düzgün bir dünya yaratacağını tabir ediyor.