Leyla İLHAN
Sosyal konut projesi kapsamında gelecek 5 yılda 500 bin konut üretimi planlanırken, hem mevcut kira artırımı hududu, hem de gelecekte fiyatların fazla yükselmeyeceği beklentisi, yatırımcının yeni konut alma iştahını düşürdü. Dal temsilcileri, yatırımcıların beklemeye geçtiğini tabir ediyor.
İstanbul Gayrimenkul Değerleme ve Danışmanlık AŞ Kurucu ve Yönetici Ortağı Ahmet Büyükduman, “Bu mevzuda iki düzenleme tesirli oldu. Bunlardan biri son kira düzenlemesi. Kiraya getirilen yüzde 25 artırım sonu, konutu yatırım yapılabilir bir enstrüman olmaktan çıkardı. Etrafımda de bunu görmeye başladım. Kirada 3 meskeni olan farklı alanlara yatırım yapmak için konutlarından birini satışa çıkarıyor” dedi.
Türkiye’de 8 milyon kiracı olduğunu, talebin karşılanması için her yıl 750 bin yeni konut üretilmesi gerektiğini tabir eden Büyükduman, “Mevcut kirada konutu olanlar yatırım tercihlerini değiştiriyor. Kiradaki konutunu satıp alternatif yatırım aracına geçiyor. ‘3 milyonluk konutum var, 3 bin lira kira alacağıma satarım’ diyor. O nedenle satışı bekleyen konut sayısı arttı” dedi.
Sosyal konut projelerinin de konutun bedeli üzerinde tesiri olacağını lisana getiren Büyükduman şunları kaydetti: “Devlet 2 yıl sonra mesken vereceğini söylüyor. Yatırım maksatlı konut tutan biri de konutu ileride bedeli daha artacak diyerek tutuyor. Fakat devlet piyasaya konut sürünce 2 yıl sonra arz artacak. Münasebetiyle ‘konut beklediğim kadar değerlenmez’ niyetiyle elindeki konutu satışa çıkarabilir. Piyasadaki mevcut konutu satın almayı düşünen yatırımcı bu niyetle almayabiliyor. Bu türlü olunca piyasada talep düşüp, bekleme müddeti uzuyor.”
Sosyal konut projesinin satılık piyasasında köpük fiyatlardaki düzeltmeyi kuvvetlendireceğini söyleyen Büyükduman, kiralık piyasasında tesirlerinin ise birkaç yıl sonra görüleceğini belirtti.
Zingat.com Ticari ve Satış Yöneticisi Eser Karaismailoğlu ise, “Alternatif yatırım araçlarındaki sıkışma, yatırımcı tarafındaki cazibeyi yeniden gayrimenkule yönlendiriyor. İpotekli satışlara bankalar kredi vermediği için azalıyor, lakin peşin alımlar sürüyor. Zira beşerler konut alarak birebir vakitte enflasyona karşı korunmak istiyorlar. Lakin amaç alma müddetlerinde uzama başladı. Evvelden bir ay içinde gayrimenkul almak isteyenlerin oranı yüzde 90’larda iken, artık 80 bandına indi. Birinci ele mi bakayım, ikinci ele mi bakayım diyenler olabiliyor. Ayrıyeten piyasada fiyatlar düşecek algısını izlemeye başladılar. Bu türlü bir yavaşlama var” yorumunu yaptı.
Anadolu Yakası Müteahhitler Derneği Lideri Melih Tavukçuoğlu, üretilecek toplumsal konutların büsbütün gereksinim için olacağını belirterek, “Sosyal konuta kaideleri uymayanlar tekrar bizim üzere küçük müteahhitlerin ürettiği projelerden alacak. Bu konutlar satılmayacak, büsbütün muhtaçlık için alınacak. Hasebiyle yatırımcıyı etkilemez. Yatırımı yapacak olan da orta ve üst gelir kümesi. Kâfi ki bu maliyetlerle ve arsa kasvetinin olduğu ortamda üretebilelim” dedi.
“Kiraları dengeleyecek”
Denge Değerleme’den yapılan açıklamada Türkiye’de tasarruf sahiplerinin yatırım konusunda her vakit birinci tercihinin gayrimenkul olduğuna işaret edildi. “Orta ve üst gelir kümesi vatandaşlar genel olarak gayrimenkul yatırımı yapmaya istekli, yabancı ülkelerden gelen gayrimenkul yatırımcılarının ülkemize olan ilgisi ve gerek uzun gerekse kısa devirli olarak ülkemizde ikamet eden yabancı uyrukluların barınma gereksinimlerini eklediğimizde, konut satın alma iştahı devam edecek” denilirken, bu nedenle konut talebinde önemli bir değişiklik olmayacağı söz edildi. Buna rağmen kira piyasasında olumlu sonuçları olacağı lisana getirilen açıklamada, gerek TOKİ tarafından inşa edilecek konutların, gerekse vatandaşlara satılacak yerler sonucu vatandaşların inşa edeceği konutların tamamlanması ve vatandaşların bu konutlara taşınmasıyla kira piyasasında önemli oranda bir konutun boşalacağı, bu durumun da kiraları aşağı istikametli etkileyeceği ve dengeleyici bir öge olacağı belirtildi.