Aysel YÜCEL/İSTANBUL
Türkiye nakliyecilik dalının yıllardır kanayan yarası olan demiryolundaki altyapı ve kapasite problemleri aşılamıyor. Artan taleple meseleler daha da büyüdü. Mevcut kapasitenin verimli kullanılmadığını belirten özel kesim temsilcileri, bu nedenle artan talebi karşılayamadıklarını lisana getiriyor. TCDD’nin özel kesimle ‘anlaşmalı taşıma modeli’ne geçiş yapması halinde kapasite sorunun büyük ölçüde aşılacağını savunan firmaların umudu yeni liderde. Zira yeni TCDD Genel Müdürü ve İdare Lideri Hasan Pezük, evvelki misyonu münasebetiyle altyapı sıkıntılarını yakından bilen bir isim.
Pandemide demiryoluna ilgi arttı
Pandemiyle birlikte tüm dünyada olduğu üzere Türkiye’de de demiryoluna talep artmıştı. Hem çevreci hem de sürdürülebilir olan bu taşıma modu maalesef Türkiye’de hala çok düşük bir hisseye sahip. Artan talebe rağmen, altyapı ve ekipman konusunda yaşanan düşünceler nedeniyle endüstrici ihracat malını limana göndermekte büyük zorluk yaşıyor. Her ne kadar geçen haftalarda Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Adil Karaismailoğlu, demiryolunun toplam yük taşımacılığındaki hissesini yüzde 5’lerden yüzde 22’lere çıkarmayı hedeflediklerini açıklasa da bunun kısa vadede gerçekleşmesi pek mümkün görünmüyor. Aslında bu mevzuda özel bölümün bir tahlil önerisi var. Demiryolu Nakliyatı Derneği (DTD) Lideri Ercan Güleç, kapasite sıkıntısını çözmek ve mevcut ekipmanı daha verimli kullanmak ismine geçen yıl TCDD’ye mutabakatlı taşıma modeli’ne geçiş teklifi sunduklarını hatırlatarak, anlayamadıkları bir nedenle imza evresine kadar gelen bu uygulamanın beklemeye alındığını söyledi.
“Yük garantisi verelim, bize ekipman verin”
Peki, nedir bu mutabakatlı taşıma modeli? TCDD’nin elinde kâfi sayıda lokomotifin ve vagon olmadığı biliniyor. Fakat özel bölüm de önünü göremediği için uzun mühlet evvel yürürlüğe giren özgürleşme maddesine karşın bu alana yatırım yapmıyor. İşte tam bu noktada TCDD’nin elindeki ekipmanın verimli bir biçimde kullanılması talebin karşılanması noktasında büyük değer taşıyor. Mutabakat taşıma modeli de bunu sağlıyor. Avrupa’da da misal örnekleri olan bu modelde TCDD’den yük garantisi karşılığında firmanın muhtaçlığı olan sayıda lokomotif ve ekipman tahsis edilmesi isteniyor. Bu lokomotifler daima gidip geleceği için verimliliğin artırılması amaçlanıyor. Vaat edilen tonaj karşılanmadığı takdirde firmanın ziyanı karşılamayı taahhüt ettiği bu modelin gibisi uygulamalar karayolunda da var.
TCDD, evvel kabul etti sonra beklemeye aldı
Başkan Güleç, “TCDD bu modele yönelik bir muahede hazırladı. Hatta imza basamağına geldi. Vaat edilen tonajın karşılanmaması halinde cezai koşullar koydu. AB’de de mutabakatlar bu türlü yapılır. Demiryoluna gittiğiniz vakit ‘taşıma yapmak’ istiyorum dediğinizde size bir kapasite ayırılır, onun da muahedesini yapar. Kullanmazsanız da parasını alır. Tıpkı sistemi burada da yapmalarını istedik, kabul ettiler. Fakat son anda imzadan dönerek beklemeye alındı. Nedenini anlayamadık” dedi.
ESKİ İŞLETME MÜDÜRÜ TCDD LİDERİ OLDU
Güleç, meselelerin tahlili noktasında TCDD’nin yeni idareden daha umutlu olduklarını belirterek, “Geçen hafta misyona gelen TCDD Genel Müdürü ve İdare Heyeti Lideri Hasan Pezük, işletme müdürü olduğu devirde altyapı meselelerini çok yakından görme fırsatı buldu. Bu nedenle tahlil umutlandık ” dedi.
“İhracatla büyümek istiyoruz ancak yükü limana indiremiyoruz”
Ercan Güleç, şu anda Türkiye’de çok önemli bir limanlara yanlışsız ihracat taşıması talebi olduğuna dikkat çekerek, “İhracat artıyor. Bu ülkenin ihracat artışına muhtaçlığı var. Lakin malların da bilhassa katma bedelli eserlerin en uygun biçimde limanlara gelmesi lazım. İhracatla büyümek istiyorsak bu malların limanlara taşınması lazım. Dünyanın artık en süratli gelişen dalı demiryolu. Avrupa’da bile en süratli dal. Biz kasite var uygun kullanıldığı vakit talebinin daha büyük bir kısmının karşılanabileceğine inanıyoruz” diye konuştu. Kısa vadede yapılacak tahlilin mevcut ekipmanı daha verimli kullanmak olduğunu belirten DTD Lideri Ercan Güleç, orta ve uzun vadede ise özel kesimin yatırım yapmasını teşvik edecek tedbirler alınması gerektiğini vurguladı.