Elif KARACA
OECD Türkiye Masası Şefi Gabriel Machlica, TCMB’nin yüksek enflasyona karşın siyaset faizinde değişikliğe gitmediğini, inanç ortamı sağlanabilmesi için siyaset faizinin artırılmasının büyük değer taşıdığını söyledi.
DÜNYA’ya konuşan Machlica, negatif gerçek faizin yatırımcı inancı üzerinde baskı oluşturup, lirada büyük kayıplara neden olduğunu belirterek, “Enflasyon pek çok OECD ülkesinde merkez bankası gayelerinin üzerinde yer alıyor, fakat Türkiye’de şu anda gelişmiş ekonomilerden çok daha yüksek bir enflasyon oranı görülüyor” dedi.
Türkiye’nin enflasyon beklentilerinin de üst taraflı olduğuna dikkat çeken Machlica, “Bu çerçevede, enflasyon beklentilerinin sabitlenmesi ve inanç ortamı oluşturulabilmesi için, siyaset faizinin artırılması ve para siyasetine duyulan inancın güçlendirilmesi büyük değer taşıyor” formunda konuştu.
Türkiye’nin COVID-19 sonrasında güçlü bir toparlanma yaşadığını, 2021’de ekonomik büyüme, güçlü ihracat ve yüksek tüketici harcamaları sayesinde OECD bölgesindeki en güçlü büyüme oranlarından birini elde ettiğini, fakat dünya iktisadının yavaşlamaya başladığını belirten Machlica, Türkiye global tedarik zinciri dertlerinden yarar sağlasa da zayıflayan global talebin iktisadı üzerinde tesirli olacağını söz etti. Machlica inatçı yüksek enflasyonun hanehalklarının alım gücünü zayıflattığının, artan belirsizlik ve enflasyonun da yatırımlar üzerinde tesirli olduğunun altını çizerek, Türkiye üzere emtia ithal eden iktisatların artan cari istikrar riskleriyle karşı karşıya kalacaklarını söyledi.
Ukrayna’daki savaş nedeniyle emtia fiyatlarının artmasıyla yükselen enflasyon, Fed ile birlikte çok sayıda merkez bankasını siyaset faizini artırmaya yöneltti. Siz yüksek enflasyonun kalıcı olacağını, buna global çapta bir resesyonun eşlik edeceğini düşünüyor musunuz?
Yayınladığımız son OECD Ekonomik Görünüm raporu temel olarak gelişmiş ekonomilerde zayıf ekonomik büyüme ve yüksek enflasyon oranlarına işaret ediyor. Gelişmiş iktisatların büyük kısmında enflasyonun yüksek kalmasını bekliyoruz. Gelecek yıl biraz daha ölçülü hale gelse de riskler yüksek. OECD ülkelerinde enflasyonun 2023’te %6’ya gerilemeden evvel 2022’de yüzde 8,5’e ulaşması bekleniyor. Bu beklentimiz global güç fiyatlarındaki doruğun aşıldığı ve tedarik zinciri kısıtlamalarının kademeli olarak azalacağı varsayımına dayanıyor. Ekonomik büyümedeki yavaşlama ve pandemi ile ilgili mali önlemlerin sona ermesi de tüketici fiyatları üzerindeki baskıları hafifletecektir. Dünya çapında ekonomik aktivite değerli ölçüde yavaşlayacak, fakat resesyon beklemiyoruz. Dünya iktisadı 2022 ve 2023’te yaklaşık %3 dolayında büyüyecek. Rusya’dan Avrupa’ya güç ihracatı konusunda öneli bir potansiyel risk kelam konusu. Büsbütün durdurulursa, gerçek GSYİH büyümesi zayıflayacak ve enflasyon besbelli biçimde daha yüksek olacak. Varsayımlarımıza ait bir başka belirsizlik alanı, enflasyondaki patlamanın enflasyon beklentileri ve işgücü piyasaları yoluyla ikinci çeşit tesirlere ne ölçüde yol açacağına ait. Üstelik COVID-19 salgını şimdi bitmedi. Yeni varyantlar ortaya çıkabilir, bunlar ekonomik aktiviteyi engelleyebilir ve enflasyonu artırabilir.
Fed yumuşak bir iniş yapabilecek mi yoksa enflasyonun düşmesi için resesyon kaçınılmaz mı? Bunun Türkiye üzere gelişmekte olan ülkeler üzerinde ne üzere tesirleri olacak?
Tahminlerimiz, Fed’in faiz oranının 2023 yılı sonuna kadar %3-3,25 düzeylerine ulaşacağı tarafında. ABD’de GSYİH büyümesinin 2021’deki %5,7’den 2023’te %1,2’ye düşmesi, enflasyonunun ise Fed’in %2 gayesinin üzerinde kalması bekleniyor. Yalnızca ABD’de değil, öteki gelişmiş ekonomilerde de daha yüksek siyaset faiz oranları global finansal şartların değerli ölçüde sıkılaşmasına yol açacak. Gelişen iktisatların daha kıt ve yüksek maliyetli finansmanla ilgili kırılganlıkları ve bununla ilgili telaşlar artıracak. Türkiye üzere emtia ithal eden ekonomiler, global emtia fiyatları nedeniyle artan cari istikrar riskleriyle karşı karşıya kalacak.
Para siyaseti kredibilitesi güçlendirilmeli
Gelişmiş ekonomiler %7-8’lik bir enflasyon ortamında büyük telaşlar yaşarken, Türkiye’de enflasyon %70’i aştı. Lakin hükümet klasik ekonomik reçeteler yerine düşük faiz oranlarıyla enflasyonu düşürmeye çalışan farklı bir siyaset uygulamaya devam ediyor. Bu bahiste ne söylemek istersiniz? Türkiye enflasyonu denetim altına almak için ne cins siyasetler izlemeli?
OECD ülkelerinin büyük kısmında enflasyon merkez bankalarının amaçlarının üzerinde seyrediyor. Pek çok ülkede siyaset faiz oranları artırılıyor, nicel sıkılaştırma çerçevesinde merkez bankalarının bilançolarının küçültmesine şahit oluyoruz. Türkiye’de ise TCMB, Eylül 2021’den bu yana siyaset faizini 5 puan indirdi ve yüksek enflasyona karşın bu yıl hiç değişiklik yapmadı. Negatif gerçek faiz yatırımcı inancı üzerinde baskı oluşturdu ve liranın büyük oranda paha kaybetmesine neden oldu. Türkiye’de şu anda gelişmiş ekonomilerden çok daha yüksek bir enflasyon oranı görüyoruz. Ayrıyeten, enflasyon beklentileri üst istikametli. Bu çerçevede, enflasyon beklentilerinin sabitlenmesi ve itimat ortamı oluşturulabilmesi için siyaset faizinin artırılması ve para siyasetinin kredibilitesinin güçlendirilmesi büyük kıymet taşımaktadır.
Önümüzdeki devirde Türkiye iktisadı üzerinde yüklü olarak hangi faktörlerin tesirli olacağını düşünüyorsunuz? Türkiye’nin ekonomik görünümü hakkında neler söylemek istersiniz?
Türkiye, COVID-19 salgınının akabinde güçlü bir toparlanma yaşadı. 2021’de ekonomik büyüme, güçlü ihracat ve yüksek tüketici harcamaları sayesinde OECD bölgesindeki en güçlü büyüme oranlarından biriydi. Ekonomik aktivite 2022’nin birinci yarısında da güçlü kaldı. Lakin dünya iktisadı yavaşlıyor. Global tedarik zincirlerindeki aksaklıklardan avantaj sağlansa da global talepte zayıf büyüme Türkiye iktisadını etkileyecektir.
Diğer taraftan, inatçı yüksek enflasyon hanehalklarının satın alma gücü üzerinde baskı oluşturuyor. Yüksek belirsizlik ve enflasyon yatırımlar üzerinde de tesirli. Hasebiyle Türkiye’de ekonomik büyümenin 2021’deki %11’den 2022’de %3,7’ye ve 2023’te %3’e gerilemesini bekliyoruz.