Son dakika haberi! Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Türkiye, Finlandiya ve İsveç ortasındaki üçlü muhtıraya ait, “Sonuçta bu dokümana uymak zorundadırlar. Uymadıkları vakit aslında biz bunları NATO’ya almayacağız.” dedi.
Çavuşoğlu, NTV’de katıldığı canlı yayında gündeme ait soruları yanıtladı.
Türkiye, Finlandiya ve İsveç ortasındaki muhtıraya ait değerlendirmede bulunan Çavuşoğlu, şunları söyledi:
“Bunlara verdiğimiz evrakta meczuplar ışığında PYD, PKK’nın birbiriyle irtibatı olduğunu biz belgeliyoruz. Tıpkı formda iade edecekleri teröristler, teröre karışmış, teröre takviye vermiş, cürmü sabit olan bireylerle ilgili de evrakları, kanıtları ortaya sunuyoruz. ABD’nin burada bir ikiyüzlülüğü, ikili standardı var. Fransa’nın da var, kimi ülkelerin de var. Sonuç prestijiyle aslında bunlar da ‘Bakın ABD de takviye veriyor’ diye biraz yürek bulmaya çalıştılar ancak biz koşullarımızı net bir halde ortaya koyduk. Bunu kabul etmek durumunda kaldılar. Burada terörün tüm tezahürleri, tüm uzantıları, paravanları hepsi burada ortadadır. Sonuçta bu evraka uymak zorundadırlar. Uymadıkları vakit aslında biz bunları NATO’ya almayacağız.”
“TÜRKİYE, BURADA KENDİSİNE YÖNELİK BİR TEHDİT OLUŞTUĞU VAKİT GEREĞİNİ YAPAR, BERTARAF EDER”
Çavuşoğlu, Finlandiya ve İsveç’in muhtemel üyelikten sonra mutabakattaki hususlara uymaması haline ne yapılacağına ait soruyu ise şöyle yanıtladı:
“Ortada bir evrak var. ABD ve Rusya ile de mutabakatımız var. Onlar da bu teröristleri 30 kilometre güneye çekeceklerdi lakin çekmediler. Son vakitlerde terör örgütü hem Suriye içinde hem Suriye’den topraklarımıza hücumlarını artırdı. Artık biz ne yapıyoruz. (Suriye’de) Kendi göbeğimizi kendimiz keseceğiz ve temizleyeceğiz. Şayet bu ülkeler kelamında durmazlarsa ona nazaran adımlarımızı atacağız. Türkiye, burada kendisine yönelik bir tehdit oluştuğu vakit yanında, gerisinde, içinde kim olursa olsun onu dinlemez, gereğini yapar, bertaraf eder. Olay bu.”
Geçen hafta Finlandiya ve İsveç ile imzalanan muhtırayla ilgili müzakere sürecine değinen Çavuşoğlu, Türkiye’nin birinci başlarda iki mevzuda görüş ayrılığına sahip olduğunu söyledi.
Çavuşoğlu, bunların, YPG/PYD ve FETÖ’nün metinde olması ve Türkiye’ye yönelik savunma endüstrisi alanındaki kısıtlamaların kaldırılması olduğunu lisana getirdi.
Madrid’deki dörtlü tepede Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Türkiye’nin kırmızı çizgilerini karşı tarafa aktardığını vurgulayan Çavuşoğlu, şöyle devam etti:
“Biz koşullarımızı koyduk. ‘Kabul ederlerse belgeyi imzalarız şayet etmezlerse de bizim için kayıp yok.’ dedik. Sonuçta karşı tarafa bağlıydı. Sonuçta Cumhurbaşkanımızın önderliğinde kendine güvenen bir heyet olarak masaya oturduk. Cumhurbaşkanımız, Türkiye’nin onların üyeliğine neden karşı olduğunu bir sefer daha anlattı. Beklentilerimizi bir kez daha sıraladı ve metne bunlar da girince mutabakat zaptını imzaladık. En nihayetinde beklentilerimizin hepsi metne girmiş oldu.”
Çavuşoğlu, Türkiye’nin terör örgütü olarak kabul ettiği YPG/PYD ve FETÖ’ye başka ülkelerin yaklaşımındaki farka değinerek “YPG/ PYD, malum bildiğimiz sebeplerden dolayı bilhassa ABD ve birtakım AB ülkelerinin angajmanından ötürü, bu iki ülke de dahil (Finlandiya ve İsveç) terör listesinde şimdi yok. Münasebetiyle biz olağan ki terör örgütü olarak kabul ediyoruz. Ortalarında hiçbir farkın olmadığını biliyoruz lakin bu örgüt, terör örgütü olarak listeye girmiş değil. FETÖ için de tıpkı şey geçerli.” diye konuştu.
İmzalanan muhtıranın Türkiye için değerine işaret eden Çavuşoğlu, “Sonuçta birinci sefer YPG/PYD, bir NATO evrakında yer aldı. Bu, Genel Sekreter’in kolaylaştırıcılığında üçlü bir mutabakat olsa da (NATO’nun) tepe bildirisinde de memnuniyetle karşılanarak 18. unsurda yer aldığı için bir referans evrakı haline geldi. Birinci kez FETÖ ve YPG/PYD, NATO’nun literatürüne girmiş oldu.” sözünü kullandı.
Çavuşoğlu, muhtıradaki 4. unsurun altını çizerek bu hususta yer alan “Finlandiya ve İsveç, müttefikler olarak Türkiye’nin ulusal güvenliğine yönelik tehditlere karşılık tam dayanak verir. Bu gayeyle Finlandiya ve İsveç, YPG/ PYD ve FETÖ olarak tanımlanan örgüte takviye vermezler.” formundaki tabirlere dikkati çekti.
Bakan Çavuşoğlu, “terör örgütü” demeseler bile iki ülkenin imzaladığı metinde, bu örgütlerin “dolaylı olarak terör örgütü” olarak tanımlandığının altını çizdi.
İki ülke yetkililerinin açıklamalarına da değinen Çavuşoğlu, “Onların başbakanları ve cumhurbaşkanları da silah ya da öteki türlü takviye vermeyeceklerini taahhüt ediyor.” dedi.
Çavuşoğlu, muhtıranın bağlayıcılığıyla ilgili soru üzerine şunları söyledi:
“Öncelikle PKK ve uzantılarıyla gayrette, Türkiye ile tam iş birliğini taahhüt ediyorlar. Savunma sanayii ambargo ve kısıtlamaların kaldırılması, iş birliğinin artırılması taahhüdü var. Öteki taraftan iki ülkenin terörizmle uğraş ve savunma sanayii mevzuatlarını güncelleme taahhüdü var. Bu ülkelerin maddelerine baktığımız vakit Norveç ve Danimarka için de geçerli, idari olarak da önlem almasalar DEAŞ da tüm terör örgütleri de istedikleri gösteriyi yapar. Aslında bu mutabakat zaptı, bu ülkelerin de işlerine fayda.”
“ESAS VETO KARTI ARTIK VAR”
Muhtırada yer alan unsurlarla ilgili bilgi veren Çavuşoğlu, iki ülkeyle imzalanan mutabakat kapsamında terörle ve örgütlerle gayret konusunda istihbarat paylaşımı yapılması, terör suçlularının iadesine yönelik somut adımların atılması üzere alanların yanı sıra o ülkelerle ikili seviyede yargı, hatalıların iadesi üzere ikili mutabakatlarda eksilik varsa giderilmesi istikametinde mutabakata varıldığını kaydetti.
Çavuşoğlu, imzalanan muhtıranın NATO bildirisinde de memnuniyetle karşılandığını vurgulayarak kurulacak daimi ortak sistemlerin 3 ülkeyle sonlu kalmayacağının tıpkı formda NATO ülkelerinin de iştirakine açık olacağının altını çizdi.
İmzalanan mutabakat zaptının bağlayıcılığına ait soru üzerine Çavuşoğlu, şu tabirleri kullandı:
“Biz, taahhütlerin bir metinde olmasını ve imzalanmasını istedik. Yazılı olduğu halde içeriden gelen baskılar yüzünden iki ülke de farklı yorumlamaya çalıştı. Reaksiyon gösterenleri sakinleştirmek için kimi açıklamalar yaptı. Asıl burada bağlayıcı olan bu süreç, bu mutabakat zaptı bir başlangıçtır. İştirakin protokolünün imzalanması için bir onaydır, davettir. Temel bundan sonraki süreç değerlidir. Meclisten onaylanmadan, kanun geçmeden bu iki ülke, NATO’ya üye olamayacak. Bağlayıcılığı buradadır. Eksik kalan bir şey olur da tamamlanırsa ve taahhütlerini tam olarak yerine getirirlerse bizim meclisimiz de onaylanır. Temel veto kartı artık var.”
Çavuşoğlu, muhalefetin dış siyasete ait tenkitlerine ait “Türkiye, kazanamamıştır” denmesinin yanlış olduğunu belirterek, milletin temsilcilerinden oluşan meclisteki partilerden beklenenin, Finlandiya ve İsveç’e yönelik olarak iştirak protokolüne uymaları istikametinde telaffuzda bulunmaları olduğunu söyledi.
İki ülkeden Türkiye’nin iadesi istenen şahıslarla ilgili tüm bilgileri paylaştığını vurgulayan Çavuşoğlu, bunu yanı sıra daha dün bile terör örgütlerinin İsveç’te şov yaptığını lisana getirdi.
Çavuşoğlu, “Şu anki kanunla bunu engelleyemiyoruz’ diyorlar. O vakit o kanunda değişiklik yapacaksınız. Mazeretiniz olamayacak.” sözünü kullandı.
“ŞU ANDA OLUMSUZ BİR TABLO GÖRMÜYORUZ”
Çavuşoğlu, Türkiye-ABD münasebetlerinde izafi olarak daha olumlu bir havanın olduğunu belirterek ABD Lideri Joe Biden’ın teklifiyle başlatılan stratejik düzeneğin birinci iki toplantısının başarılı geçtiğini anlattı.
Sorunların çözülmesi ve alakaların farklı alanlarda daha da geliştirilmesinin değerine işaret eden Çavuşoğlu, “Şimdi yeni F-16’ların alınması, mevcutların modernize edilmesi konusunda askerler ortasındaki görüşmeler son derece başarılı. Öteki taraftan Biden’ın da söylediği üzere Kongreden onayın geçmesi gerekiyor. İdare de bunu destekliyor.” diye konuştu.
Çavuşoğlu, Kongre üyeleriyle Türkiye’nin görüşmelerinde de yer yer olumlu havanın olduğuna dikkati çekerek “Buradan görüyoruz ki F-16’ların verilmesi ve mevcutlarının modernizasyonu için kitlerin sağlanmasına, ABD içinde şöyle bakılıyor; bu, NATO için de çok değerli, kendileri için de kıymetli. Ve şu anda olumsuz bir tablo görmüyoruz.” diye konuştu.
Rum lobisi başta olmak üzere farklı lobilerin ABD’yi olumsuz etkilemeye çalıştığını anlatan Çavuşoğlu, “Miçotakis gitti, Kongrede konuşmasında da Türkiye’nin aleyhine, müttefiklik ruhuna yakışmayacak formda kendisini küçük düşürecek formda ‘vermeyin’ diye yalvardı. Bu çeşit uğraşlar var lakin biz bir sorun olmayacağını düşünüyoruz.” tabirini kullandı.
“ŞU ANDA PROBLEMLERİ ÇÖZME KONUSUNDA BİR SAMİMİ UĞRAŞ VAR”
Çavuşoğlu, Türkiye’nin Suriye’nin kuzeyine yönelik muhtemel harekatına ve bunun ABD münasebetlere yansımasına ait bir soru üzerine bu mevzunun her görüşmede gündeme geldiğini aktardı.
Türkiye’nin, ABD ve Rusya ile daha evvel Suriye’nin teröristlerden temizlenmesine yönelik farklı başka yürüttüğü müzakereleri ve vardığı mutabakatları hatırlatan Çavuşoğlu, her iki ülkenin de kelamında durmadığını belirtti.
Çavuşoğlu, “Sonuçta bu taahhütlerini tutmuyorlarsa o vakit biz gereğini yaparız, kendimiz yaparız.” dedi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın bilhassa ABD’nin YPG/PYD’ye verdiği silah ve başka takviye konusunda Türkiye’nin rahatsızlığını çok açık halde lisana getirdiğini belirten Çavuşoğlu, “İlişkiler hiçbir ülkeyle harika olmaz. İnişler çıkışlar olabilir fakat şu anda sıkıntıları çözme konusunda bir samimi çaba var. Sistem hazır, işliyor lakin somut adımları da görmemiz lazım.” sözünü kullandı.
Çavuşoğlu, terörle çaba kelam konusu olduğu vakit kimin ne dediğinin kıymetli olmadığını belirterek “Özellikle Rusya ve ABD’nin Türkiye’ye bir şey söyleme hakkı yok. Evvel kelamlarını tutsunlar, buralardan teröristleri temizlesinler.” diye konuştu.
RUSYA İLE İLİŞKİLER
Finlandiya ve İsveç’in NATO’ya üye olma sürecine ait NATO Tepesi’nde alınan kararların Türkiye’nin Rusya ile ilgilerine nasıl yansıyacağını da kıymetlendiren Çavuşoğlu, Türkiye’nin Rusya ile görüş birliği içinde olduğu bahislerin da görüş ayrılığı içinde olduğu bahislerin da bulunduğunu söyledi.
Çavuşoğlu, Türkiye’nin “Rusya ne diyecek” diye bir halden çok, kendi tasalarının karşılanmasına odaklandığını belirtti.
Türkiye’nin başından beri NATO’nun genişleme siyasetini destekleyen bir ülke olduğuna dikkati çeken Çavuşoğlu, son gelişmelere ait Rusya’dan Finlandiya ve İsveç’e yönelik tenkitlerin geldiğini, Türkiye’ye yönelik rastgele bir sitem ya da olumsuz açıklamanın olmadığını kaydetti.
“RUSYA’YA BM PLANI ÇERÇEVESİNDE İŞ BİRLİĞİ YAPACAĞIMIZI SÖYLEDİK”
Rusya-Ukrayna savaşı nedeniyle ortaya çıkan tahıl problemine yönelik soruyu da yanıtlayan Çavuşoğlu, oluşturulacak tahıl koridoruyla ilgili “Bu, biraz da Rusya’nın ‘evet’ demesine bağlı. BM’nin bir planı var, bize nazaran de hoş ve objektif bir plan.” dedi.
Çavuşoğlu, BM planının uygulanması halinde Rusya’nın tasalarının de giderileceğini söyleyerek “Bu planla Rusya’nın da tahıl ve gübre ihracatının önü açılıyor. Bu eserler, yaptırım listesinde değil ancak sigorta ve bankacılık süreçleri bakımından gemiler rastgele bir eseri memleketler arası piyasalara taşıyamıyor.” diye konuştu.
Yaklaşık 40 ülkenin ithalatının yüzde 50’sinden fazlasını Rusya ve Ukrayna’yla yaptığının altını çizen Çavuşoğlu, Mısır için bu sayının yüzde 85 olduğunu belirtti.
Çavuşoğlu, “Rusya’nın İstanbul’daki muhtemel toplantıya ‘evet’ demesi lazım. Burada konuşulacak ayrıntılarda anlaşılırsa bir merkez kurulacak ve süreç işleyecek.” sözünü kullandı.
Oluşturulacak inançlı sınırlarla yük gemilerinin Ukrayna limanlarına giriş-çıkışının sağlanacağını belirten Çavuşoğlu, “Biz Rusya’ya BM planı çerçevesinde iş birliği yapacağımızı söyledik. Bunların ikili seviyede olması mümkün değil, meşruiyetin olması lazım.” dedi.
Çavuşoğlu, bir askeri heyetin Moskova’da temaslarda bulunduğunu hatırlatarak Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın iki ülke başkanlarıyla görüşmek istediğini ve tarafları teşvik etmek gerektiğini vurguladı.
Türkiye’nin kendi kendine yeten bir ülke olsa da özel kesimin ithalat muhtaçlıkları olduğunu altını çizen Çavuşoğlu, “Şu anda dünyada bir besin krizi var. Fiyatlar yükseldi, açlık riski artıyor. Biz bu gayretlerle BM’nin planına da takviye vererek bu sorunun çözülmesine, her iki ülkenin de faydasına olacak halde yardımcı olmaya çalışıyoruz.” diye konuştu.
“GÖRÜŞ AYRILIKLARIMIZ OLMASI KONUŞMAYACAĞIMIZ, SELAM VERMEYECEĞİMİZ MANASINA GELMEZ”
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Madrid’de Rum başkanı Nikos Anastasiadis ile görüşmesine yönelik tenkitlere de cevap veren Çavuşoğlu, “Birisi var diye oradan kaçmak olmaz. O vakit BM’den de kaçalım, AB toplantılarına da katılmayalım. Bu bir transatlantik yemeğidir, gayriresmidir. Tepe marjında olmuştur fakat tepeyle irtibatı yoktur.” tabirlerini kullandı.
Ev sahibi İspanya’nın düzenlediği yemeğin bir benzerinin BM Genel Konseyi kapsamında dışişleri bakanları seviyesinde gerçekleştirildiğini hatırlatan Çavuşoğlu, şöyle devam etti:
“Gayriresmi ortamlarda, Rum tarafından bireylerle karşılaştığımız oluyor. Onların gelip bize yanaşmaya çalıştıkları da oluyor. Görünce her şeyden evvel insani misyonu nedir bir beşere ‘merhaba’ demektir. Bu da denir. Orada görüşme talebine de Sayın Cumhurbaşkanımızın ne yanıt verdiği de ortadadır.”
Bu stil görüşmelerin Rum tarafını tanımak manasına gelmediğinin altını çizen Çavuşoğlu, “BM marjında karşılaştığımız vakit Cumhurbaşkanımız, Anastasiadis ile sohbet ediyor ayaküstü, onların Dışişleri Bakanı’yla ben karşılaşınca sohbet ediyoruz. Sonuçta görüş ayrılıklarımız, problemlerimiz olsa da bunları hiç konuşmayacağız, selam vermeyeceğiz manasına gelmez. Bunları diğer yere çekmeye hiç gerek yok.” dedi.
“MISIR’LA SÜREÇ YAVAŞ İŞLİYOR”
İsrail’deki hükümet değişikliğinin olağanlaşma sürecine tesirini de pahalandıran Çavuşoğlu, karşılıklı büyükelçi atama çalışmalarının başlatıldığını, bu hafta da sivil havacılık alanında diyalog toplantısı yapılacağını bildirdi.
Hükümet değişikliğinin olumsuz bir tesiri olmayacağını belirten Çavuşoğlu, “(İsrail Başbakanı Yair) Lapid’in iki devletli tahlile dayanak verdiğini biliyoruz. Kendisine Kudüs’ün ve Mescid-i Aksa’nın statüsünün aşındırılmaması gerektiğini her vesileyle anlatıyoruz.” tabirlerini kullandı.
Çavuşoğlu, Birleşik Arap Emirlikleri ve Suudi Arabistan’la süratli formda ilerleyen olağanlaşma sürecinin tersine Mısır’la birebir süratte ilerleme olmadığını kaydederek “Siyasi münasebetlerin dışında öbür alanlarda, memleketler arası platformlarda birbirimize karşı olmama anlayışı dahil her alanda münasebetler yeterli lakin siyasi münasebetlerde öbür ülkelere nazaran izafî bir yavaş süreç işlediğini söyleyebiliriz. Fakat rastgele bir sorun yok. İki tarafın da birebir anda, tıpkı süratte olması gerekiyor.” dedi.