İstanbul merkezli 4 vilayette borsada süreç bazlı piyasa dolandırıcılığı yapıldığı tezleri üzerine başlatılan soruşturma kapsamında gözaltına alınan 8 kişinin emniyetteki süreçleri sürerken, Sermaye Piyasaları Konseyinin (SPK) şüpheliler hakkında yaptığı cürüm duyurularının ayrıntıları ortaya çıktı.
Sermaye Piyasası Şurası tarafından İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığına sunulan cürüm duyurusu dilekçesinde, Borsa İstanbul AŞ Banka Endeksi’ni oluşturan, Akbank, Türkiye Halk Bankası, Şekerbank, Türkiye Garanti Bankası, Türkiye İş Bankası, Türkiye Vakıflar Bankası, Yapı ve Kredi Bankası, Türkiye Sınai Kalkınma Bankası ve İş Gayrimenkul Yatırım İştiraki ile ilgili hisselerin Ağustos ve Eylül 2022 vadeli kontratlarında 1 Temmuz 2021 ve 21 Eylül 2022 ortasındaki inceleme periyodunda meydana gelen fiyat ve ölçü hareketlerinin 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu ve ilgili mevzuat çerçevesinde incelendiği ve buna nazaran bir rapor hazırlandığı kaydedildi.
Dilekçede şüpheliler A.C.T, B.A, B.A, E.K, H.G, M.A, N.K.K, N.K, P.T. ve T.K’nin kullandıkları hesaplar aracılığıyla bankacılık dalı hisselerine ilişkin vadeli süreç piyasalarındaki hareketlerinde, süreç bazlı piyasa dolandırıcılığı kabahatinin ögelerinin oluştuğu söz edildi.
Borsada kote edilen menkul değerlerin fiyatlarının yapay sebeplerle artırılıp düşürülmesinin birinci olarak ulusal iktisada, ikinci olarak borsada alım satım yapan bireylerin mali menfaatlerine ziyan verdiği söz edilen dilekçede, bu menfaatleri muhafazanın, borsada alım ve satımları yapılan menkul değerlerin fiyatlarının kimseye ayrıcalık ve üstünlük tanımayan, aleni cereyan eden ve her vakit denetlenen bir sistem içerisinde sağlıklı bir biçimde oluşmasını sağlamak emeliyle hareket edildiği aktarıldı.
Dilekçede, SPK kararlarına nazaran, “sermaye piyasası araçlarının fiyatlarına, fiyat değişimlerine, arz ve taleplerine ait olarak yanlış yahut aldatıcı izlenim uyandırmak gayesiyle alım yahut satım yapmak, buyruk vermek, buyruk iptal etmek, buyruk değiştirmek yahut hesap hareketleri gerçekleştirme” süreçlerinin piyasa dolandırıcılığı cürmü olarak düzenlendiği vurgulandı.
İşlem bazlı piyasa dolandırıcılığı hatasının maddi ögesinin, yapay bir piyasa oluşturmak hedefiyle alım yahut satım yapılması, buyruk verilmesi, buyruk iptal edilmesi, buyruk değiştirilmesi yahut hesap hareketleri gerçekleştirilmesi olarak gerçekleştiği bildirilen dilekçede, “Sermaye piyasası araçlarının fiyatlarının belirlenmesinde arz ve talebin iktisat kuralları çerçevesinde sağlıklı biçimde oluşmasına aksi düşen rastgele bir alım ve satım, buyruk verme ya da süreç gerçekleştirme sonucunda oluşan durumun, piyasa kuralları içerisinde yanlış yahut aldatıcı izlenim yarattığı kıymetlendirilir.” görüşüne yer verildi.
Dilekçede, gerçekleştirilen bu süreçlerin, buyruk yahut hesap hareketlerinin elverişli olması, yani sermaye piyasası araçlarının fiyatına, fiyat değişimlerine, arz ve talebine ait yanlış, aldatıcı izlenim uyandırabilecek, bunlarda artış ve düşüşe yol açabilecek ya da tıpkı düzeyde tutabilecek nitelikte bulunması gerektiği anlatılarak, “Dolayısıyla, kabahatin maddi ögesini, tek başına değerlendirildiğinde kanuna karşıt olmayan ve lakin makul bir emel için koordineli olarak gerçekleştirildiklerinde sermaye piyasası araçlarının fiyatlarında, fiyat değişimleri ile arz ve taleplerinde yapay bir tesire neden olan süreçler oluşturmaktadır.” tabirleri kullanıldı.
İşlem bazlı piyasa dolandırıcılığı cürmünün sonucunun, sermaye piyasası araçlarının fiyatlarının ve arz talebinin etkilenmesi tehlikesi olduğu anlatılan dilekçede, “Somut olayda, İnceleme periyodunda bankacılık dalı hisselerinde ve bu hisselere ilişkin vadeli süreç mukavelelerinde gerçekleştirilen süreçlerin, ilgili şirket hissesinin fiyatı, fiyat değişimleri, arz ve talebine ait olarak yanlış yahut aldatıcı izlenim uyandırmaya yönelik ve elverişli olduğu, ‘işlem bazlı piyasa dolandırıcılığı’ kabahatinin maddi ögesinin bulunduğu sonucuna varılmıştır.” denildi.
Bir günde 1.4 milyar liralık işlem
Borsa İstanbul’da 13 Eylül 2022 tarihinde net alıcı konumunda olan yatırımcıların alış yaptığı hisselere ait bilgilere nazaran, küme üyelerinden M.A. ve şirketinin 13 Eylül 2022’de toplam 1 trilyon 421 milyar 147 milyon 772 bin 46 lira bedelinde hisse piyasalarında süreç gerçekleştirdiği ve bu alımla piyasadaki en büyük alıcı pozisyonda olduğunun anlaşıldığı belirlenen dilekçede, “Söz konusu alışlar, takas tarihinde kümenin nakit meseleleri ortasında yer almıştır. 13 Eylül 2022’den tarihinden sonra teminat tamamlama davetleri nedeniyle küme üyelerinin vadeli ve spot konumlarını kapatma yoluna gittiği düşünülmektedir.” tabirleri yer aldı.
Raporlara nazaran, şüpheliler ortasında akrabalık bağı bulunduğu, birbirlerine vekalet verdikleri ve para gönderdikleri bilgisine yer verilen dilekçede, piyasa güvenilirliğinin sarsılması sonucunda kamunun uğradığı zararın tam olarak tespiti mümkün olmadığından, anılan karar uyarınca sanıklar tarafından elde edilen menfaate el konulmasına karar verilmesi istendi.
Dilekçede, şüphelilerin hatası gerçekleştiriş biçimi ve cürmün işlenmesi ile elde ettikleri menfaatin yurt dışına aktarılması tehlikesi dikkate alınarak, haklarında yurt dışı çıkış yasağı kararı verilmesi talep edildi.
Şüpheliler hakkında verilecek bir mahkumiyet kararında isimli para cezasına hükmedilmesi halinde, kelam konusu isimli para cezasının ölçüsünün hatanın işlenmesi ile elde edilen menfaatten az olamayacağına ait kararın dikkate alınması istenen dilekçede, haksız menfaat sağladığı argüman edilen M.A’nın şirketi hakkında yarar müsaderesi (el konulması) kararı verilmesi talep edildi.
Öte yandan şüphelilerden M.A. hakkında daha evvel konseyce 24 defa, A.C.T. ve E.A. hakkında ikişer defa, N.K. ve P.T, hakkında ise birer kere kabahat duyurusunda bulunulduğu hatırlatılarak bu şahısların sermaye piyasası mevzuatına karşıt fiillerinin süreklilik arz ettiğinin de dikkate alınması istendi.
8 kuşkulu gözaltında
İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından, borsa süreçlerinde örgütlü ve organize biçimde usulsüzlük yapıldığı ve Sermaye Piyasası Kanunu’na muhalefet edildiği argümanları üzerine soruşturma başlatmıştı.
Söz konusu soruşturma kapsamında haksız kar sağladığı belirlenen 10 kuşkulu hakkında yakalama kararı verilmişti.
Bu şahısların yakalanması için çalışma başlatan İstanbul Emniyet Müdürlüğü takımları, İstanbul, Ankara, Muğla ve Balıkesir’de belirlenen 17 adrese operasyon düzenlemişti.
Operasyonda 10 şüpheliden 8’i yakalanırken, 2 şüphelinin yurt dışında olduğu tespit edilmiş, gözaltına alınan zanlılar, İstanbul Emniyet Müdürlüğüne götürülmüştü.
