Tarım Bakanlığı’nın, süt piyasasında derinleşen krizin akabinde bugün süt üreticileri ile bir ortaya gelmesi bekleniyor. Öncesinde ise Tüm Süt Et ve Damızlık Sığır Yetiştiricileri Derneği (TÜSEDAD) çiğ süt maliyetini paylaşarak, fiyatların süratli ve kâfi artırılması gerektiği çağırısında bulundu.
TÜSEDAD, üreticinin anaç hayvan kesitine zorlandığını kaydederek, süt ve ette arz talep istikrarının bozulabileceğini ani fiyat artışlarının tüketicilere yansıyacağı ikazını yaptı. Çiğ süt tavsiye fiyatının daha evvel olduğu üzere USK tarafından belirlenmesi gerektiğine işaret eden TÜSEDAD, besin komitesinin çiğ süt fiyatına müdahale edici işlevinin kaldırılması gerektiğini vurguladı. Açıklamada, gelecek aylarda milletlerarası normlarda kabul görmüş 1,5 olan çiğ süt/yem paritesinin korunduğu maliyet değişimlerine paralel aylık fiyat güncellemelerinin nizamlı yapılması gerektiği tabir edildi.
Üretici primden şad değil
Ulusal Süt Kurulu (USK) 15 Eylül’de, 7.50 TL olan referans fiyat ile 20 kuruşluk destekleme primini sabit tutmuş, üretici ziyan ettiği gerekçesiyle anaç hayvanlarını kesite göndermeye devam edince 20 kuruş olan prim dayanağı 50 kuruşa çıkarılmıştı. Lakin üretici bu artışı da kâfi bulmamıştı. Süt üretimindeki düşüş ve endüstricinin piyasadan süt bulmakta zorlanması kimi bölgelerde çiğ süt fiyatının 10 TL’ye kadar yükselmesine neden olmuştu.
TÜSEDAD, yaptığı yazılı açıklamada, eylül ayına ilişkin 1 litre çiğ süt maliyetini hesaplayarak, şu açıklamayı yaptı:
TÜSEDAD olarak; 1 litre süt üretmek için bir çiftçinin cebinden yaptığı harcama temel alınarak hesap yapmayı tercih ettik. 1 litre süt üretmek için 1 inek ve 1 genç hayvana bakmanız gereklidir. Bu durumda Ulusal Süt Kurulu (USK) tarafından yalnızca 1 ineğin süt vermesi için hesaplanan maliyet gerçeği yansıtmamaktadır. Beslenen genç hayvan için harcanan para ileriki tarihlerde inek olarak sürüye katılacak ve sağılan inek kesite gidecektir. Bölüme giden ineğin parası çiftçiye kalan tek gelirdir. Yaklaşık %30 mertebesinde olan bu oran brüt olmakla birlikte, canlı hayvanların riskleri (ölüm, hastalık, düşük) içermemektedir.
Maliyet hesabı yapılırken öbür ülkelerdeki süt fiyatları ile mukayese edilmekte olup yurtdışının %10 altındadır. Yani ithalat halen daha çok değerli bir alternatif olmakla bir arada, et ve sütte yurtdışına bağımlı olmak ülkemizi stratejik olarak riske sokar.
Enflasyonun artışı doğrultusunda üretici fiyatlarının baskılanması üretimi azaltır. Bu durum arz kısılması kaynaklı fiyatları orantısız yükseltir. Üretimi canlı hayvanlara dayalı olması sebebi ile üretimin tekrar canlanması çok süratli olamaz. Kesilen damızlık hayvanların telafisi en âlâ kaidelerde bile 3 yıl alacaktır.
Tüm bu istikrarları göz önünde bulundurarak ve çiğ süt fiyatlarındaki artış ile raf fiyatlarındaki artış korelasyonuna bakılınca, Ocak ayından bu yana çiğ süte gelen 2,8 TL/lt fiyat artışına karşılık raflardaki süte 7 TL/lt mertebesinde artırım gelmiştir.
Raflarda fiyatlar daha da artacak uyarısı
Aylık fiyat güncellemeleri davetinde bulunan TÜSEDAD, “Beklentimiz; çiğ süt tavsiye fiyatının geçmişte olduğu üzere tarafların bir ortaya gelerek USK tarafından belirlenmesi, besin komitesinin çiğ süt fiyatına müdahale edici işlevinin kaldırılması ve gelecek aylarda memleketler arası normlarda kabul görmüş 1,5 olan çiğ süt/yem paritesinin korunduğu maliyet değişimlerine paralel aylık fiyat güncellemelerinin sistemli yapılması istikametindedir. Fiyatların süratli ve kâfi arttırılmaması üreticiyi anaç hayvan kesitine zorladığı üzere, hem sütte hem ette arz talep istikrarını olumsuz etkilediği düşünülerek oluşabilecek ani fiyat artışlarının tüketiciler açısından mahsurlu olduğu kanaatindeyiz” sözlerine yer verdi.
