Selenay YAĞCI
Vodafone, Türkiye’de 5G ve fiber teknolojilerinin yaratacağı ekonomik tesirleri ortaya koyan iki başka araştırmaya imza attı. Deloitte işbirliği ile hazırlanan 5G tesir tahliline nazaran, 5G’nin Türkiye’de hayata geçmesiyle 15 yılda 1 trilyon TL’yi aşkın gelir artışı ve 479 milyar TL GSYH artışı sağlanabilecek. 5G’nin 1 yıl gecikmesi ise 120 milyar TL’lik bir yarardan yoksun kalmak manasına geliyor. Operatörler, 5G ihalesinin akabinde 5 yılda 1,5 milyar dolar (21 milyar TL) yatırım yapacak. 5G’nin 25 bin ek istihdam da yaratması bekleniyor. Ayrıyeten 5G teknolojileri ile ihracat hacminde 103 milyar TL’lik artış olacağı varsayım ediliyor.
Ekonomik tesir tahlilleri, Vodafone Türkiye CEO’su Engin Aksoy ve Vodafone Türkiye İcra Heyeti Lider Yardımcısı Hasan Süel’in iştirakiyle düzenlenen toplantıda tanıtıldı. Vodafone yetkilileri toplantıda 5G konusunda somut adımlara gereksinim olduğunu, 2022’de bir adım atılmazsa yatırımların sürdürülebilirliği konusunda ve öbür iki operatörün Varlık Fonu çatısı altında olmasının kendileriyle birlikte yatırımcıları endişelendirdiği vurgulandı. Ayrıyeten günümüzde ekonomik kalkınma ve global rekabetin odağında dijitalleşmenin olduğunu hatırlatan Vodafone Türkiye CEO’su Engin Aksoy, “5G’nin bir an evvel ülkemizde de hayata geçirilerek, bilhassa kesimlerde yaratacağı verimlilik artışı ile ekonomik büyümeye katkısından faydalanmak gerekiyor” dedi.
Vodafone Türkiye İcra Heyeti Lider Yardımcısı Hasan Süel de 5G teknolojisinin getireceği yararları açığa çıkarmak için vakit kaybetmeden frekans planlamasının yapılması, gerekli fiber transmisyon altyapısının oluşturulması ve lisans süreçlerinde öngörülebilirliğin sağlanması gerektiğini vurguladı. Sabit genişbant altyapısında adil rekabetin sağlanması ve bölümün sürdürülebilirliği için uygun yatırım şartlarının oluşmasına muhtaçlık olduğunu, bu kapsamda müsaade süreçlerinin güzelleştirilmesi ve yatırımları hızlandıracak bir ortak altyapı yatırım modelinin kilit ehemmiyette olduğunu belirtti.
4,5G’deki üzere yüksek spektrum bedelleri yatırıma ket vurur
Vodafone yetkilileri, 5G ve fiber teknolojilerinin istek edilen ekonomik etkiyi ortaya çıkarabilmesi için atılması gereken siyaset adımlarına dikkat çekerek şunları söyledi:
● Elektronik haberleşme kesimindeki özgürleşmenin başlangıcı üzerinden uzun yıllar geçmiş olmasına karşın bilhassa sabit genişbant hizmetleri açısından rekabetin geliştirilmesi muhtaçlığı devam ediyor. Altyapıda adil rekabet ortamının tesisi bölümün güçlü bir iktisada kavuşması ve tüketicilere hizmet çeşitliliği sunulabilmesi için elzem.
● Dünyada 5G konusunda yatırımları konusunda kamu siyasetleri ile bu teknolojinin başarısı ortasında direkt bir bağlantı var. 5G ihale takvimi artık açıklansa telefonlarda sinyali 1 yıl sonra fakat görebiliriz.
● 5G lisanslama geliri elde etmeyi düşünmek yerine yatırımı teşvikleyen bir ihale ortamı oluşturulmalı. Kesimin taban muhtaçlığı olan spektrum için ihale beklenmemeli. Alt frekanslarda tahsisler, 2022 yılından itibaren yapılmalı.
● Spektrum kaynaklarının yatırımı teşvik eden yetkilendirme süreçleri ile tahsis edilmesi çok kritik. 5G ihalesinde frekans bedeli makul olmalı. 4,5G ihalesindeki üzere spektrum bedelleri yüksek olursa yatırım yapacak finansal güç bulunamayabilir. 5G’nin süratle yaygınlaşamadığı ülkelerde, spektrum kaynaklarının asimetrik dağılımına sebep olan ve teknolojiye uzun vadeli yatırım yerine spektrum kaynağına ödenen bedellere odaklanan yetkilendirmelerin yapıldığı görülüyor.
● Fibersiz 5G düşünülemez. Baz istasyonlarının fiberle bağlanabilmesi için fiber yatırım sorunun çözülmesi gerek. Kendi başımıza 1 üniteye yapabileceğimiz bir fiber yatırımı, 4,5 katına kiralıyoruz. 5G’ye özel bir regülasyon yapılabilir.
● Yerleşik operatörün dışında alternatif operatörler olarak fiber hafriyatı yapıyoruz. Mevcut kazılı bölgelerde kullanım müsaadesinin alınmasının uzun sürdüğü bu sebeple de fiber yatırımların 2-3 yıl geciktiği belirtilerek, hafriyat müsaadeleri konusunda fiili bir pürüzle karşı karşıya olunduğu yine tekrarlandı.
●Yerleşik işletmecinin toptan düzeyde sunduğu hizmetlerin düzenlenmesinde de gecikmeler yaşandı. Bu durum ne yazık ki Vodafone Net üzere alternatif işletmecilerin hem pazardan alabilecekleri hissesi hem de tüketicilere sunabilecekleri eser çeşitliliğini kısıtladı. Düzenleyici kararlarda dalın iş modelinin, rekabet istikrarlarının dikkate alınması kritik değerde.
● Daldaki rekabet şartları açısından kaygı yaratan bir gelişme bir gelişme de toptan düzeydeki port ve transmisyon fiyatlarında nisan ayında yüzde 67 artırım yapıldı. Bizim abonelerimizin birçok faturalı ve taahhütlü abonelerden oluyor. 24 ay fiyat garantisi verdiğimiz için bu fiyat artışları kâfi geçiş müddeti tanımadı. Bu da alternatif işletmecilerin rekabet etmesini güçleştiriyor. Hem altyapı suramı hem de mevcut altyapıya erişim konusunda rekabeti geliştirici adımların atılmasına gereksinim var.
● Yerleşik operatörden fiber altyapı kiraladığımızda yüzde 60 hisse ödüyoruz, dünya ortalaması ise yüzde 35-40’larda. AB üye ülkeleriyle karşılaştırıldığında, yerleşik işletmecinin perakende abone pazar hissesi bakımından Türkiye birinci sırada.
● Altyapı bölümlerinde faaliyet gösteren yatırımcıların yatırım iştahı, öngörülen işletme mühleti ve belliliğe nazaran değişiklik gösteriyor. Bu sebeple, lisans yenilemesine ait sürecin uygun şartlarla belirlenmesi bizim için kıymetli. Sona erecek olan imtiyaz yetkilendirmelerinin taşınabilir elektronik haberleşme dalının kuralları ve devam eden başka yetkilendirmeler dikkate alınarak, ihalesiz ve makul şartlarda uzatılmasının uygun olacağını düşünüyoruz.
● 5G’nin yaygınlaşması için akıllı telefon sahipliği kolaylaştırılmalı. Taksit eşik fiyatı mevcut döviz şartları kapsamında kâfi değil. Eşik olacaksa bile şimdiki enfl asyon ve döviz kuru durumlarına nazaran güncellemesi gerekiyor.
5G EN ÇOK 5 KESİMİ ETKİLEYECEK
Tahlilde, 5G’den en çok faydalanacak bölümler üretim, toptan ticaret ve perakende, ulaşım ve depolama, bilgi ve bağlantı olarak sıralanıyor. Bu bölümlerde gerçekleşecek gelir artışlarının toplam tesirin %70’inden fazlasına denk geleceği öngörülüyor. 5G’nin 15 yıllık teknoloji döngüsünde dal gelirlerine tesiri şöyle; Tarım 47 milyar TL, İnşaat 47 milyar TL, Bilgi ve irtibat 49 milyar TL Ulaşım ve depolama 66 milyar TL, Toptan ticaret 153 milyar, Perakende ticaret 174 milyar TL, İmalat 274 milyar.
FİBER YATIRIMLARI 4 KAT ARTARSA, TÜRKİYE 8,1 MİLYAR DOLAR KARDA
Vodafone’un Siyaset Tahlil Laboratuvarı (PAL) işbirliğiyle hazırladığı tesir tahlili çalışmasına nazaran ise fiber kablo uzunluğunu 4 kat artıracak yatırımlar ile 2030 yılına kadar her yıl GSYH’de yüzde 2,2 artış yakalanabilir. 2023’e kadar tüm işletmelere süratli genişbant erişimi sağlanabilirse, 2023 yılı GSYH’sinde yüzde 1’lik ek artış sağlanabilecek. Bu ek artış, 2023 GSYH varsayımlarına nazaran 8,1 milyar dolara denk geliyor.
83 ÜLKEDE 5G KULLANILIYOR
Bugün 83 ülkede 209 operatör 5G hizmetlerini başlattı. 2021 sonunda 521 milyon kullanıcıya ulaşan ve dünya nüfusunun yüzde 15’ini kapsayan 5G ağlarının, 2027 yılı sonunda yüzde 75’lik kapsama oranına sahip olması bekleniyor. Dünyadaki örneklere baktığımızda, 5G teknolojileri fabrikalarda, mağazalarda, ulaşım altyapısında, liman ve ilişkili yerlerde uygulanıyor; verimlilik artışı, maliyet tasarrufu üzere operasyonel yararlarla bir arada kullanıcı tecrübesini güzelleştiriyor.
NÜFUSA NAZARAN SABİT GENİŞBANT YAYGINLIK ORANINDA GERİDEYİZ!
Bireylerin internet kullanım oranı 2021’de yüzde 79’dan yüzde 82,6’ya yükseldi. Türkiye’deki firmaların neredeyse tamamının internet erişimi bulunuyor. Lakin Türkiye’de kurumların sadece yüzde 20’si 100 mbps süratte internet kullanırken, AB’de bu oran yüzde 45’lerde. 2021 prestijiyle Türkiye’de nüfusa nazaran sabit genişbant yaygınlık oranı %20,8 iken OECD ortalaması %33,8.