Dünya’ya çarpma ihtimali bulunan ve 4,6 milyar yıl öncesine şahitlik eden asteroitler üzerine yapılan uzay çalışmaları sürat kesmeden devam ediyor.
Dünya’ya yönelik asteroit tehlikesine farkındalığı artırmak ve asteroitlere dair bilimsel ilgiyi canlı tutmak gayesiyle her yıl 30 Haziran “Dünya Asteroit Günü” olarak anılıyor.
Asteroitler, gezegenlerin ve uyduların oluşumundan artakalan materyallerin onlardan küçük lakin meteorlar üzere küçük gök taşlarından büyük öbekler halinde birleşmesiyle oluşan gök cisimleri olarak tanımlanıyor.
Güneş Sistemi’ndeki asteroitlerin büyük kısmı, Jüpiter ile Mars ortasında yer alan Asteroit Kuşağı’nda bulunuyor. Ancak bunlardan kimileri yörüngeden ayrılarak Güneş Sistemi’nin iç bölümlerine savrulabiliyor hatta Dünya yörüngesine kadar girebiliyor.
Bilim insanları, geçmişte dinozorların kuşağının tükenmesinde olduğu üzere canlı hayatına ve doğal etrafa büyük ziyanlar verebilecek çarpışma muhtemelliğine karşı Dünya’ya yakın asteroitlerin yakından izlenmesi ve anlaşılmasının değerine dikkati çekiyor.
Dünya’yı savunmayı amaçlayan NASA uzay vazifesi: DART
Dünya’ya yaklaşan bir uzay kayasına karşı korunmak, gök taşlarının hareketlerini titizlikle izlemeyi ve gerektiğinde müdahale ederek yönlendirmeyi gerektiriyor.
NASA, 24 Kasım 2021’de, Dünya’ya çarpma riski olan asteroitlerin yörüngelerini itme sistemiyle değiştirecek teknolojiyi test etmek için geliştirilen uzay aracını muvaffakiyetle fırlattı.
Dünya’yı ileride yaşanacak bir felaketten korumak hedefiyle geliştirilen İkili Asteroit Tekrar Yönlendirme Testi (DART) uzay sondası, Vandenberg Uzay Kuvvetleri Üssü’nden gönderildi.
330 milyon dolarlık projeyle gerçekleştirilen ve SpaceX’in “Falcon 9” roketiyle fırlatılan uzay sondası DART’nin vazifesi, Dünya yörüngesine yakın hareket eden bir asteroide kasıtlı çarparak dönüş suratını ve hareket istikametini değiştirmek.
Her şeyin yolunda gitmesi durumunda DART’nin Eylül 2022’de, 160 metre çapındaki Dimorphos isimli asteroide yaklaşık 24 bin kilometre süratle çarpması bekleniyor.
Didymos asteroitleri Dünya’ya en yakın gök taşları olarak biliniyor ve DART’nin maksattaki asteroide çarpması Dünya’daki bir teleskop aracılığıyla gözlemlenebilecek.
“Psyche misyonu”
Asteroit neslindeki en büyük on asteroitten biri olan, 1852’de keşfedilen dev “16 Psyche” asteroidi hakkında NASA tarafından “Psyche” isimli misyon için adım atıldı.
Üzerinde çokça altın, platin, nikel, bakır, kobalt, iridyum ve redyum üzere pahalı madenlerin bulunduğu ve 10 kentilyon dolar kıymet biçilen asteroit 1852’de keşfedildi.
Metal açısından hayli güçlü olduğu belirtilen, 200 kilometrelik bir çapa sahip dev gök taşı, Mars ve Jüpiter ortasında bulunduğundan başka gök taşlarına nazaran Dünya’ya hayli yakın.
Ağustos 2022’de başlatılması planlanan bu çalışmanın 4 yıl sürecek yolcuğun akabinde kelam konusu asteroidin haritasını çıkarması ve özelliklerinin incelenmesi hedefleniyordu lakin, NASA bu vazifenin uçuş yazılımı ve test donanımlarının teslimatındaki gecikmelerle askıya alındığını açıkladı.
Misyon ile metal açısından epeyce güçlü olduğu belirtilen, 10 kentilyon dolar kıymet biçilen astroidin birinci sefer detaylı olarak keşfedilmesi amaçlanıyor.
Uzmanlar, misyonun 2023 yahut 2024’e sarkacağı ve aracın 2029 ya da 2030’da Psyche’ye varacağı iddia ediliyor.
Sibirya vakası
20. yüzyıl başında yaşanan bir asteroid olayı, küçük çaplı bir asteroidin dahi Dünya’ya çarpması halinde ne üzere ziyanlara yol açabileceğini ortaya koydu.
Çarlık Rusyası’nda 30 Haziran 1908’de Sibirya bölgesine düşen küçük bir asteroit, büyük bir kentin yüz ölçümüne eşit ölçüde ormanlık alanı yok etti.
Yenisey eyaletindeki Stony Tuguska Irmağı yakınına düşen asteroidin, atmosferdeki sürtünme nedeniyle yanarak parçalanması ve alev toplarına dönüşen kayaçların etrafa saçılmasıyla çıkan yangınlarda, Doğu Sibirya taygasındaki 2 bin kilometrelik ormanlık alan yok oldu.
Bu olay, 30 Haziran tarihinin, gök taşı tehdidine karşı farkındalık yaratmayı amaçlayan “Dünya Asteroit Günü” olarak kabul edilmesine ilham verdi.