Mehmet KAYA
Kamu Özel İşbirliği (KÖİ) projelerinde, proje finansmanına devletin üstlenim garantisi vermesi uygulaması çerçevesinde verilen garantinin fiyatının 16 milyar 529 milyon dolar olduğu belirtildi. Strateji ve Bütçe Başkanlığı (SBB) tarafından 2021 kamu maliyesi uygulamalarına yönelik yapılan değerlendirmede, 2012-2021 yılları ortasında 8 projeye borç üstlenim garantisi verildiği kaydedildi. Bunlardan üçü farklı ayrı ihale edilen 3. Boğaz Köprüsü’nün de yer aldığı Kuzey Marmara Otoyolu Projesi’nden oluşuyor. Bu kapsamda üç farklı projeye verilen taahhüt 5 milyar 633 milyon doları buluyor.
Yeni listede, 3. Boğaz köprüsünün de içinde bulunduğu, toplam 2 milyar 738 milyon dolarlık Hazine borç üstlenim garantisinin 1 milyar 198 milyon dolara gerilediği görüldü. Ayrıyeten, daha evvel listede olmayan Aydın-Denizli otoyolu da listeye girdi. 2021 yılında birtakım projelerde re-finansman mutabakatları yapılmıştı. Türkiye’nin borç idaresi içinde Hazine’nin ve öbür kamu kurum ve kuruluşların kredi borcu üstlenimleri ile kamu-özel iştirakindeki gelir garantilerinin farklı bir hesapta izlenmesine yönelik çeşitli talepler bulunuyordu. Hazine’nin borç üstlenim muahedeleri, borç idaresi içinde izleniyor lakin öteki kamu kurum ve kuruluşlarının üstlenimlerine yönelik farklı bir hesapta izlenme yapılmıyor. Bunlar konsolide olarak bir hesapta da toplanmıyor. Yap-İşlet-Devret modelini düzenleyen maddede, ihaleyi yapan yönetim borç üstlenim mutabakatı da yapabiliyor. Türkiye’nin son devir büyük projeleri olan nükleer santral, İstanbul Havalimanı, kent hastaneleri üzere yüksek bedelli kamu-özel iştiraki projelerinde borç üstlenim garantileri Hazine tarafından yapılmadı. Bu tarafta düzenleme 2021 yılında gerçekleştirilmişti. Hazine’nin yapabileceği borç üstlenimlerinin limiti her yıl bütçe ile belirleniyor. Öteki yandan KÖİ projelerinde verilen fiyat garantileri de bulunuyor. Son devrin büyük projelerinde garantiler ihaleyi yapan kuruluşlarca verildi.
SBB çalışmasında, 2021 yılında yapılan mevcut borçların yine yapılandırılmasıyla oluşan yeni Hazine garantilerinin fiyatı da böylelikle muhakkak oldu. Strateji ve Bütçe Başkanlığı çalışmasında ayrıyeten Hazine garantili dış proje finansman kredileri hakkında da bilgi verildi. Buna nazaran, 2021 yılında 4 milyar 279 milyon dolar meblağında Hazine garantisi altında Citibank, Dünya Bankası, Çin Kalkınma Bankası, Asya Altyapı Yatırım Bankası, Fransız Kalkınma Ajansı, Japonya Memleketler arası İşbirliği Bankası, Japonya Milletlerarası İşbirliği Ajansı ve İş Bankası’ndan (Londra Şubesi) kredi kullanıldı. Ayrıyeten, Dünya Bankası ve başka milletlerarası kuruluşlardan olmak üzere 10 proje için 6 milyar 800 milyon dolar finansman kullanıldı.